Një
shkrimtar, si një krijues vlerash shpirtërore e artistike, në saj të energjisë
së fjalës, shkruan vepra në një kohë të caktuar, duke krijuar karaktere
njerëzish, tipa e personazhe të ndryshëm.
Fjala nëi vetvete është energji e
ndjesisë emocionale. Fjala me intensitetin e saj shpues dhe rrezatues depërton
në gjithë qenien e njeriut dhe brendinë shpirtërore të tij. Ajo ndriçon
misterin e fshehtësisë, formulon mesazhin filozofik të veprës dhe gjithçka të
frymëzuar dhe emocionale, e kthen në art. është një mesazh për kryefjalën e
filozofisë së jetës, emancipimit njerëzor e shoqëror.
Fjala letrare dhe artistike e bën veprën
vlerë shpirtërore dhe të bukur, tërësinë e elementeve të përmbajtjes e të
formës, idesë dhe subjektit, në madhështi të mendimit njerëzor. Fjala është si
jeta, fjala është si shpirti, ajo ekziston në qenien njerëzore si energji, që
lëviz si materie e që sendërton mendimin, sikurin dhe fantazinë krijuese.
Përpjekja për të gjetur fjalën magjike, atë fjalë që na duhet, atë fjalë që na
sjell gëzim shpirtëror, ndjesi estetike dhe gjithçka të bukur në këtë jetë,
është përpjekje për ekzistencë dhe dinjitet njerëzor. Ajo qëndron kudo, flitet
dhe shkruhet nga njeriu më i thjeshtë e deri tek intelektuali, shpreh bukurinë
dhe madhështinë e mendimit, thellësinë dehe shtresimet kuptimore. Fjala e bukur
shqipe, për krijuesin e vërtetë, është këngë e përhershme në shpirtin e çdo
njeriu (shqiptari), që hidhet bukur në pentagramin e solfezhit e të simfonisë
si një jehonë e përjetësisë njerëzore. Është në kërkim të përhershëm, është në
marrëdhënie me njeriun, me jetën e me gjitheçka që merr e nxjerr frymë në këtë
botë. Në mendimin, në idenë, në konceptin, në filozofinë, në vargun e në
rreshtin poetik e prozaik, ajo është energjia e frymëzimit, e emocionit, e
vlerës shpirtërore e më tej, e produktit krijues, veprës. Te fjala energjike
është materializuar ndjenja, fenomeni poetik dhe morali njerëzor. Eh, fjala
duhet pakufishëm, duhet zgjedhur si poezi, si muzikalitet, si piktorike, e mbi
të gjitha, si shpirtërore.
Fjala është thënie, referim, ka peshë,
kolorit ylberi, aromë, figurë, ngrohtësi. Është tingull, jehonë, universale,
peizazh. Fjala vepron, emocionon, vret, shëron. Fjala është gjithçka.
Për krijuesin, shkrimtar, poet,
prozator, fjala është një bllok guri në themelet e ndërtesës krijuese dhe
strukturë solide e ngrehinës gjuhësore letrare. Krijuesi si arkitekti i saj e
çmon shumë peshën e fjalës që nga ajo e para e deri tek shkalla më superiore e
saj, me atributet e veprës së kurorëzuar me sukses, me vlerën produkt.
Fjala si kryefjalë, si kryemendim,
formon cilësitë cilësore të personalitetit të krijuesit, idetë, konceptet
gjuhësore dhe kulturore të tij në veçanti e në gjithëkohësi. Fjala ka një peshë
universale të komunikimit si mendim e si shprehje të një ideje e gjithçka
tjetër, sepse në këtë shfaqje të dialogut e monologut njerëzor merr edhe një
vlerë të veçantë edhe një fjalë tjetër, ajo e intuitës, e fantazisë dhe e
sikurit fantastik te individ të veçantë.
Krijuesi, si mjeshtër i fjalës, di ta
zgjedhë atë. Fjala për krijuesin, në procesin e krijimit, është bindje, besim
dhe vetë suksesi i pritshëm. Nëpërmjet saj (gatuan) jetën, shpirtin dhe veprën
njerëzore. Me të gjitha, ndërton veprën e tij krijuese letrare e artistike. E
më tej, në mënyrë sfilitëse e dashurore, krijuesi, mendon për gjetjen e asaj
fjale që në brendësi të saj ka energji emocionale e shpirtërore, ndjesi dhe
shpërthim poetik. Fjala e zgjedhur letrare e artistike, prej tij, vjen si një
natyrshmëri e lirisë shpirtërore, e çiltër në frymëzim, si estetikë në formë e
në përmbajtje të saj. Fjala, si vetvete, të habit për leksikun dhe
universalitetin e saj letrar e artistik, që ka në krijimtari, në ngrohtësinë e
ndjenjës dhe në thellësinë e shpirtit njerëzor. Fjala hyjnore e njeriut dhe e
produktit krijues merr vlera dhe kuptime filozofike të thella. Ajo është edhe
simbol i njeriut si ekzistencë, i marrëdhënieve të saj me jetën njerëzore, e të
gjithçkaje të bukur në këtë botë. koloriti i saj ka ngjyrime ylberi, nuanca në
tone dhe nëntone të pafundme, si kult i së ngrohtës e së ftohtës. Të përdorësh
bukur në krijimtari, energjinë e fjalës është një gjetje mjeshtërore e saj apo
një shprehje e re, që del prej shtresave të pafundme leksikore të gjuhës. Fjala,
kur përdoret për mirësi, ka një rrezatim ngrohtësinë njerëzore. Si vetë jeta,
fjala shqipe është e shtrenjtë, është vlerë shpirtërore e shumëfishtë, është
ndjenjë me tingëllim madhor, është gjuhë e folur në gjuhën e nënës dhe në
gjuhën e Zotit në tokë e në qiell. Shqiptimi i saj është intimitet njerëzor,
është vëllazëri, komunikim i ngrohtë dhe i përmallshëm. Tingëllon bukur kur e
lexon, të mrekullon kur është poezi. Fjala shqipe në poezi tingëllon si magji,
në pikturë vizaton, në skulpturë gdhend, në art modelon mjeshtërisht, në shpirt
emocionon.
Krijimtaria me fjalën shqipe, si energji
letrare dhe artistike, ndërton një strukturë të mrekullueshme vlerash
shpirtërore, sjell një burim me rrjedhje të bukur estetike dhe simfonike.
Vlerën e fjalës shqipe e njeh çdo njeri,
e njeh çdo shqiptar, e njeh çdo krijues i vërtetë vlerash, kur për subjekt dhe
objekt real ka njeriun dhe fenomenet rreth jetës së tij.
E përtej, fjala shqipe si energji motorike
e njeriut që jeton dhe krijon, shqiptohet e plotë shpirtërisht, sepse ekziston
prej saj. Në rrjedhën e saj shikojmë bukur shëmbëllimin tonë si një vërtetësi
hyjnore sikur të ishim Adami dhe Eva apo Ademi dhe Havaja, si një krahasim
biblik i tyre. E këtë portret na e vizaton fjala më e bukur e botës njerëzore,
fjala shqipe. Fjala si fjalë, si shpirt, si jetë vjen natyrshëm si dukuri
fenomen, si kuptimësi e thellë filozofike, si gjithëkohësi me njeriun si qenie
universale shpirtërore, morale, krijuese e graviteti të përjetshëm njerëzor.
Fjala shqipe si një koncept i kohës moderne, i fenomenit të ri shoqëror dhe i
filozofisë popullore, është thelbi i krijimtarisë, fabula dhe gjetja emocionale
për krijuesin shkrimtar, poet, artist etj. Mendimi, ideja, koncepti, dukuria si
dukje metaforike shfaqen në veprën krijuese artistike me forcën e fjalës shqipe,
e kësaj energjie të pashtershme dhe jetike.
Krijuesi i vërtetë është adhurues i
kësaj fjale hyjnore. Ajo, për të, sikur është një ylber shpirtëror i tij. Në
këtë fjalë, ai sikur gjen frymëzimin, gjithçka që e magjeps dhe energjinë e
jetës, që kërkon. Hapësira njerëzore nëpërmjet fjalës së bukur shqipe është
hapësira më energjike e frymëzimit human dhe shpirtëror e krijuesit shkrimtar,
poet, piktor, skulptor etj. Në këto hapësira, gjen kristalin e fjalës dhe të
mendimit lirik e të natyrshëm për veprën letrare e artistike, që ka në
dorëshkrim. në këtë mënyrë ka në dorë brumin kalorifik të gatshëm për idenë,
strukturën dhe konceptimin e subjektit të zgjedhur me kohë.
Fjala shqipe, letrare dhe artistike në
veprën e vizatuar artistikisht merr vlerën e ndjenjës, si një thelb estetik i
mendimit dhe i koncentrimit, i formës dhe përmbajtjes së veprës. Më tej si
vijimësi krijuese, ajo merr atributet e një projekti (projektimi) ku përthyhen
vizione me kuptimësi të thella filozofike. Duke sjellë hap pas hapi cilësi
përfaqësuese shpirtërore vjen natyrshëm edhe hapësira emocionale, që do të
thotë artistikisht, se krijuesi i vërtetë, e shpirtëzon fjalën, personazhin
njeri dhe subjektin letrar e artistik. Kjo fjalë magjike shqipe është brilante,
universale në sjelljen, interpretimin, dhënien e mesazheve njerëzor dhe
jetësor. Energjia e fjalës shqipe, në gjithëkohësi të jetës njerëzore
shqiptare, ka qenë dhe është një energji e shenjtë hyjnore, puro shqipe. Në
krijimtari të çdo kohe e deri më sot, fjala shqipe, shkruan, flet, mban gjallë,
shpirtin e shqiptarit në shekuj, si një identitet, një origjinë, një komb,
ekzistencë, si një mall e krenari, e më madhërishëm, edhe si një realitet i
patjetërsueshëm shqiptar.
Krijuesi i dhembshur është i lidhur
shpirtërisht me fjalën e shtrenjtë shqipe, si me fletët e një libri të shenjtë.
dhemburia për fjalën e magjishme ka qenë dhe është si vetë shpirti, fryma dhe
jeta e njeriut si njeri dhe si shqiptar i ndershëm dhe patriot, sa e hershme aq
edhe e re. një mall i ndezur, një dhembshuri shpirtërore e përhershme dhe e
pandashme në kohë e në breza njerëzish.
Fjala, si fjalë e shpirtit, e zemrës, si
një jehonë e dashurisë për jetën, për njeriun nuk shkëputet artistikisht nga
krijuesi shkrimtar, poet, prozator, artist, si një vazhdimësi e pashtershme, si
vetë krijimtaria e tij.
Kjo fjalë shqipe hyjnore për çdo
shqiptar e krijues vlerash shpirtërore, është në gjithëkohësi një energji
jetëdhënëse për udhëtime të përjetshme, që vazhdon pafundësisht në shekuj dhe
breza njerëzish.
Ndini R. Bardhi
Piktor,
shkrimtar
