MIF: BEKIMI TE NDJEKTE KUDO, BIR!

tregim Faslli Canaj

BEKIMI TE NDJEKTE KUDO, BIR!

Kishte afërsisht tre vjet i larguar. Pas tre vjetësh mungesë qe kthyer dhe filloi të bënte të njëjtën rrugë, si më parë, për të mbërritur tek vendi i tij i punës. Vendin e punës e kishte ndërruar. Vendin po, por jo punën. Puna ishte po ajo. E kishte provuar, si fillim në rugica të tjera, nëpër qoshkëza gjysmë të errëta, nëpër sheshe dritëllamburitëse, madje dhe para Pallatit të Kulturës, deri dhe jashtë shtetit, por më kot. Fitimi ditor sa vinte e zvogëlohej.

Vetëm një gjë pati fituar. Një pavarësi. Tani e vetzgjidhte vendin. Nuk ia zgjdhnin. Pas këtyre provave kërkuese, dhe, pasi pati fituar besim tek vetvetja që mund ta bënte punën më mirë i vetmuar, u kthye përsëri tek vendi i parë, po nuk e gjeti vendin të lirë. Ishte zënë. Ai iku prej andej sa nisi ndërtimi i urës. Më saktë, e përzunë. Ajo ura e dërrastë, lëkundëse, ku dikur ai punonte, pak metra më poshtë urës së madhe tek hotel “Dajti”, qe bërë mirë. Bukur. I pëlqente. Ndryshime. Si të prera bakllavaje përsipër. E kuadratuar. Bukur. Sinqerisht bukur, i tha ai vetvetes.

Kujtonte, jo rrallë, atë djaloshin vogëlan që rrinte shtrirë gjysmëlakuriq, herë me një karton për dyshek dhe herë me brinjën vendosur direkt mbi dërrasat. Poshtë trupit nanuronte Lana. Ai ndiqte nanurimin e saj. Tashmë nuk kishte më vend për të. Vetëm kujtimet kishin mbetur. Aty kishte kaluar ditë të trishta, mjerane, por dhe pakëz të këndshme. Këndshmëria ishte kur, me një sy gjysmëmbyllur e tjetrin gjysmëhapur numëronte kalimtarët e sidomos kalimtaret në pritje të ndaljes këmbëhapur, kuletrrëmuese mos, tring, lëshonte ndonjë qindarkë, teksa ai ngjiste vështrimin cubvjedhës lart kofshëve, deri lart. Në këtë shikueshmëri ai shihte, hera-herës, poshtë nënfundeve të shkurtra sa një pëllëmbë, kofshë të bukura vajzash e grash. Vështrimin e ngjiste në brendësi, në thellësi, deri sa të arrinte atje lart tek rrëzëkofshët. Dhe rrëzëkofshët i kishte parë vëmendshëm, kur ajo, dikushja, shalëhapur, e zgjaste rrëmimtarinë për atë qindarkën e famshme, sa më shumë, për ta nxjerrë nga fundçanta. Kjo rrëmimtari, edhe pse mezi priste tringëllimën qindarkore, i pëlqente pa masë. Kishte ndodhur që, rrëzëkofshët, i kishte parë mbuluar me një rrip si fjongo në vend të të brendshmeve, apo dhe pa të brendshme fare.

Dhe vetëm kjo e parë ishte gëzimi i tij në jetë, si në vapën përvëluese dhe në dimrin akullues. S’ka ku vete më mirë, i mërmëriste vetes. Ta shohësh botën nga poshtë, nga poshtë është një mrekulli. Ca e shohin nga lart. Jo mirë. Nga poshtë, nga poshtë lart duhet parë bota. Kur e sheh nga lart ajo shfaqet: e krehur, e zbukuruar, e llakosur, pudrosur, vajosur, kremosur, fjongosur, parfumosur. Asgjë e drejtpërdrejt. Vetëm zbukurime. Po dhe anash aspak bukuri. Sheh majtas, djathtas, para, mbrapa, dhe syri të zë veshje të ngrira, të hekurosura, ngjyrosura, lulosura. Nga poshtë sheh bukur. Botë e zhveshur, e lakuriqosur, ashtu siç është në të vërtet. Nga poshtë është bukur. Kështu dua të shoh gjithmonë. Origjinale. Siç e ka bërë Zoti. Lakuriq. Lakuriq. Lakuriq.

Tani nuk kishte më vend për të aty.

Vendin e tij e kishin zënë, në të dy cepurat, plakat misër e gështenjëpjekëse si dhe nja dy dërrasëtavolina, po plakash, cigareshitëse. Parmakët e urës, si strehëz kapeleje i gjeje cep më cep mbushur me libra. Pluhurmbushur librat. Fletëzverdhura. Kapakgrisura. Libra të rinj dhe të vjetër. Askush nuk hidhte sytë, nuk ngadalësonte hapin, e jo më të ndalte për një vështrim titujsh. Librat, mbetur si letrat pavlerë, si gazetëshukosurat, i shkoi të sillte në mend një ditë.

Gjithsesi sipërura ishte e bukur. Po pa një cepvend për të. Aty ku ai kishte vendin e dyshekshtruarjes, tashmë vrullonin makinat sa hapej semafori. Dhe nuk kishte vend më për të. Jo.

Poshtura nuk pati ndryshuar. Vetëm parmakimi, si strehëz kapeleje, ishte bërë mbulesë e shurrëtarëve.

Ata, shurrëbërësit e dikurshëm, ishin dhe të tanishmit, shto ndonjë kalimtarë të rrallë. Të pandryshuar. Ata e kishin ruajtur të drejtën e pronësisë mbi nënurën. Madje, tani ndjeheshin disi më mirë, se ishin të mbuluar nga strehëza e gjerë kapelore. Nuk lageshin kur binte shi dhe, kur digjte diell përvëlues, fusnin kokën në hije, teksa shurronin. Sa për shikimet e kalimtarëve, jo pse ishin më pak zbuluar tani, por edhe dikur, kur ishin krejtësisht nën sytë e kalimtarëve, nuk ishin dhe as kishin qenë kurrë të merakosur. As që e kishin vrarë mendjen se ç’mund të mendonin a thoshin thashethuesit.

Shurrimi, më së shumti, ishte profesioni i dytë i xhamafshirësve të makinave.

Ata, xhamafshirësit e makinave, ai i njihte thuajse të gjithë. Vazhdonin punësimin aty pa ndërryar priofesion. Vetëm sa ishin shtuar disa. Ishin shumuar. Vraponin, si në një garë, kush e kush të arrinte më parë tek makina me furçën dhe shishen e ujit, sa shoferët a shoferet nisnin të ulnin shpejtësinë kur i afroheshin semaforit, me shpresimin mos dikush ulte xhamin dhe u jepte ndonjë qindarkë. Garim dhe mes tyre. Dhe në shi, breshër, ngricë, të ftohtin e akullt a dhe në diellin përvëlues garimi nuk kishte të ndalur. Pasi përfundonte ai vrapim garues, çmendurak, rrezikmadh para turinjve të makinave për kapjen e klientit, më së shpeshti kthyer duarbosh, po fshikëzfryrë nga shurra, shkonin, po me një frymë, në nënurë për pshurrosje.

Sipërura bukur. E kuadratuar, pjerrtazi. Të prera bakllavaje, thekërrisur mirë në saç. Nënura hundëçarëse, kutërbuese, erëurinore.

Mbas krahëve dritat e forta të Taivanit. Përpara dritat shkëlqyese të reklamave. Syverbuese. Ai çapiste drejt vendit të ri. Treste shpesh vështrimin sa majtas djathtas. Reklamat në të gjitha gjuhët e botës. Bota kishte zbritur aty me emrat reklamues. Me shkëlqim marramendës. Ecte në trotuarin e djathtë. I ngushtë ky trotuar. Por plot. Plot e përplot.

Njerëzit bërryloseshin. Kryqëzoheshin. Ngatërroheshin. Zigzagsoheshin. Kalonin. Ndalnin. Shiheshin dhe vëngër me cepshikimet. Ndodhte dhe që shaheshin. Shtyheshin. Gërvishteshin.

Mbrëmjeve kryesisht kjo.

Ai çuditej, jo pak, me krahun tjetër. Krahu tjetër bosh. Krejt bosh. I ngathët. I palëvizshëm. I paralizuar. I pajetë. Po veç ama kulla të larta.

Dyndshmëria e njerëzve ishte në të djathtë. E majta e vakët. E ngrirë. E cungët. Dimër verë gjarpërimi i njerëzve më të djathtë s’kishte të sosur. Ai e pati studjuar këtë trotuar gjatë dhe, më së fundi, një ditë, vendosi ta ketë aty vendin e tij të punës. Në krahun e djathtë.

Pse të mos punoj këtu, mendoi. Jam në Bllok. Në mes të Bllokut. Në yemër të tij. Fjala Bllok përmendej si shumë. Tërheq kureshtar. Këtu mbase bëj hajër. Blloku…Blloku…Blloku. Bllokist. Unë një i tillë. Mollë e ndaluar dikur. Vend pune për mua tashmë. Urra qe gati të lëshonte brohorimën kur u dha vulën mendimeve përfundimisht.

Pas kësaj vendimmarrje ai përcaktoi saktësisht vendqëndrimn. Nuk deshi të rrinte në hyrje të Bllokut. Kishte shumë ndriçim. Drita syvrasëse. Në fillim ishin ca zyra të të huajve. Diçka si zyra të Evropës. Me drita vëzhguese nga lart. Nuk guxoje të ngrije sytë se do të dhembnin një javë rresht. Sikur të shihje saldimin pa size. Shumë drita në ato mure. Atje, jo, jo. S’ia vlente. Le që të kapnin policët për bythe dhe të flaknin si leckë, ndoshta dhe të merrnin të gdhiheshe në çimentot e komisariateve. Atje jo. Jo. Bëri më tej. Lokale me drita shkëlqimtare. Po shumë zhurmë. Jashtë mase zhurmë. Zhurmë e madhe. Veshshurdhuese. Zhurmë zhurmuese. Rrokopujë. Muzikë zëlartë. Shurdhëtare. Edhe këtu, jo. Dukej si çmenduri. Djem e vajza me cigare në gojë. Kofshëzbuluara. Gjysmëdehur. Shkapërdhiqur. S’i pëlqente atje. Po dhe nëse do të rrinte aty duhej t’u merrte leje të zotëve të lokaleve. Nuk të linin të rrije në trotuare, para lokaleve të tyre. Lejemarrjen nga ata do e kishte të kushtëzuar. Një qira simbolike, mbase dhe nuk do i kërkohej. Por do të ngrihej të punonte hera-herës për ta, si: t’u blinte cigare pronarëve, kamrierëve, klientëve, t’u çonte porosi, kur kishin, në iks vend. Në se nuk bindeshe të përzinin me shkelma. Në se rishfaqeshe pas shkelmimit: alo policia. Dhe askush prej rracës së tyre nuk donte të kishte punë me policinë. Me policët nuk dëshironte askush prej tyre të ngatërrohej se mund të humbte përgjithmonë vendin e punës. E tjetër vend ishte zor të gjeje në këto kohë të vështira. Shkurt muhabeti, nuk ishte i lirë.

Bëri pak më tej. Atje, pemët trungjetrasha e ngushtonin ca trotuarin. Dritat zbeharake. Nga pas një godinë e ftohtë, pa gjallëri, mbetur si kufomë, rrethuar nga pallatet e larta përballë e djathtas, kurse majtas dhe mbrapa nga lokalet zhurmëtar.

Atje filloi të punonte. Jo keq. Nuk dilte dhe aq keq. Po jo kushedi. Pak më ndryshe nga ç’priste. Po, gjithsesi mirë. Pastaj dhe këtu kënaqej. Kënaqej me të parë. Kulloste sytë. Vajzat e reja edhe më fundshkurtëra se dikur, tek ura. Nuk kishte nevoj të ngrinte sytë vjedhtazi. I shihte drejtpërsëdrejti. E ato u mikloheshin vështrimeve të tij. Ai ua ngulte sytë drejt e në bebe. Ato buzëqeshnin me cepbuzën e pakmënjanënuar. Nuk ishte ngërdheshje. Kurrsesi, jo. Një buzëqeshje si një lule e fishkur. Sa ka filluar kokëvarjen. Megjithatë i pëlqente. Sidoqë të ishte ngjante e ngrohtë, paksa, në të ftohtin drithërues. Kishte plot nga ata a ato, po të jemi të sinqertë që ai më shumë përqëndrueshmërinë e kishte ndaj atyre shalëzbuluarave, por që, në shumësinë e ratseve, ato as që denjonin t’i hidhnin sytë. Sikur, dhe mbushur me inat, ai do ta pranonte me kënaqësi një vështrim të tillë. Kur ndonjë ndalte, ai shtrirë, me cepsyrin i shihte që poshtë. Nuk kishte hequr dorë nga shikueshmëria prej së poshtmi. Jo, ishte bukur. Kishte krijuar përshtypjen se lakuriqësia e rrëzëkofshëve ishte shtuar. Pambulueshmëria, qoftë dhe ma atë fjongimin e vogël, të tyltë, sa një gisht, qe bërë modë.

Punonte. Punësimin e fillonte kryesisht mbasditeve. Mbas orës katër dimrit dhe mbas gjashtës verës. Se atëherë fillonte lëvizshmëria e madhe. Dyndshmëria. Vrullshmëria. Lumi i njerëzve.

Ai, vetmitar, po me të njëjtin dyshek të prejkohshëm. Një copë karton a një copë gazete e zhubrosur. Po gjysmëlakuriqosur. Në dimrin e acartë ndjente të dridhura të forta, po duronte. Shtrëngonte nofullat fort për të ndalur kërcëllitje e dhëmbëve. Kur i ftohti kishte hyrë palcës, kërcëllitja s’ndalej. E ai nuk përpiqej. Nofullat luanin sikur i kishte kapur korenti. Gërr-gërr, si gurët e mullirit në koçkulla. E në kësi rastesh ndaluesit ishin më të shumtë. Dhe portofolkërruarja, gjithashtu. Tring, tring, ndodhte të tringëllonin dy herë radhazi, po jo tre.

Kalimtarët e atyshëm ishin të moshave të ndryshme. Që nga fëmijët e deri tek më të moshuarët. Mbrëmjeve gëlonin më shumë zërat rinor si në një koshere bletësh. Dhe gjuhët e botës trazoheshin aty si kokrrat e fasuleve në tenxheren e presionit. Ai dallonte cilëndo gjuhë, kur ajo flitej nga të huajt dhe kur flitej nga vendasit. Sidomos kur fjalët e huaja i nxirrnin nga buzët të rinjtë. Ata, më së shumti dhe më së shpeshti, përdornin gjuhët e huaja në vend të gjuhës së tyre. I dallonte nga theksimi më i fortë i fjalëve, sikur donin t’i mburreshin sa bashkëbiseduesve aq dhe kalimtarëve e vetvetes. Blla, blla, blla, bënin. Shatra-patra, ia futnin. Sigurisht kishte dhe nga ata që shqiptonin bukur.

Ai qëndronte kurrizmbështetur mbi murin e ftohtë të gurtë. Gurë të hirosur, që, vende-vende, kishin nisur të myshkoseshin. Hirosja gati po kthehej në nxirrim. Një mur i vogël dy pëllëmbë, sipër të cilit ishin ngulur kangjellat e zeza të hekurit dhe, përsipër tyre, vareshin hardhi të egra, trëndafila po të egër, që ai i njihte si trëndfila qeni, kulpra që derdheshin si flokë të pakrehura plakash.

Kudo lëvizje, gjallëri, zhurmëri. Vetëm prapa kurrizit të tij heshtje. Heshtje e plotë. Varrtare. Mënxyrore. Si të ishte një kufomë e mbetur aty mes Bllokut. Kudo drita të forta, kurse aty vetëm një dritë e zbehtë, si një qiri në shuarje. Kalimtarët e shumtë s’i kushtonin as dhe një fije vëmendje. As që ndalnin qoftë dhe një sekondë. Vetëm ndonjë turist nxirrte aparatin e bënte ndonjë shkrepje. Ndodhte, më të rrallë, që dhe ndonjë i a e moshuar të ndalte oshërinë e hapave e t’i pëshpëriste dikujt, edhe një të panjohuri:

-Këtu jetonte Ai, udhëheqësi. Atëherë ishte plot dritë e shkëlqim, tani shihe si e kanë lënë. Në terr. Si e vdekur. Gjynah. Gjynah, për nder gjynah,-mërmëriste gjynahqari.

-Ooo…, e paske parë ti?-ia priste tjetri jo pa qesëndi.-Ku e ke parë? Ke qënë pjesë e këtushme? Dukesh. Sigurisht që po. Se kjo ka qënë mollë e ndalueme. Apo jo. Bllok i bunkerosur. Po jetonte ai, i mënxyrosuri. Të vjen keq ëëë…Ëhëë. Ëhëë…Dukesh ti dukesh.

-Jo, jo,-tërhiqej këmbëzvarrësi.-Më kanë treguar. Nuk kam qënë këtu, jo,- shtonte nxitimthi si ta kishte pickuar nepërka.

-Po dhe në se ke qënë thuaje, thuaje. S’ka gjë të keqe. Pse frikësohesh. Thuaje pa frikë. Nejse, vazhdo çmallu. Çmallu,-e mbyllte ai bisedën duke shpejtuar hapin dhe duke e lënë folësin nostalgjik në çmallshmërinë e tij.

Rrugët, lokalet përreth, ishin përherë të mbushur me njerëz. Pallatet, reklamat, vitrinat, ekranet e mëdhenj vendosur anash, përballë, mbrapa, ishin shkëlqimtar. Ai aty, kundrues, dorështrirë. Herë shpatullambështetur tek muri, herë brinjshtrirë mbi pllakat e ftohta, herë ulur këmbëkryq, por gjithmonë dorështrirë një herë me të majtën, dhe, kur ajo lodhej, zgjaste të djathtën. Kështu; e majtë, e djathtë, e djathtë e majtë vazhdonte ndërrueshmëria dhe çlodhshmëria.

Kishte filluar të ndihej mirë aty. Po i pëlqente. Fytyrat gati i njihte të gjitha. Ca i mbante mend që nga ura lëkundëse. Madje dhuruesit i kishte regjistruar në kujtesë. Më dorëdhënës ishin fytyrat e reja, të panjohurat. Dhe, sa ato afroheshin ai lëshonte atë shprehjen e gjithëpërdorur nga raca e tyre. ‘Jepini jetimit, ju dhëntë Zoti shëndet fëmijëve të tu! Jepini t’i ruajtë Zoti fëmijët!’’

Dhe kur dhënësi niste e krruante fundçantën a fundxhepin, ai nuk priste tringëllitjen metalike, tring mbi pllakën e betonte, po shpejtonte të përsëriste uimin: ‘T’i rujatë Zoti fëmijët!’’

Ai i respektonte dhe ata që hidhnin ndonjë vështrim dhembshurak, pa mundur ta shihnin në sy, dhe e kuptonte që, ata, nuk ishte se s’donin të ndihmonin, por nuk mundnin. Disa dhe se nuk kishin, po disa dhe se diku më tej i kishin dhënë diçka dikujt, një të ngjashmi me të. Se kohët e fundit, lypsija nuk qe se ishte pakësuar, po shtuar. Se lypsija dhe në botë egzistonte. Egzistonte. Pa një pa dy egzistonte. Këtë e kishte parë e provuar vet, por andej ishte disi më ndryshe. Shumë më ndryshe se këtu, e, gjithsesi, lypsi mbetej kudo ku ishte dhe çfardo forme që mund të kishte. I mëritur ai ndihej me disa, disa nga ata me kostume të ngrira, me kollare plot ngjyra, nga më të bukurat që ecnin fryrë si gjela deti. I njihte mirë. Treqind metra më lart i shihte, ngrehosur para kamerave. Flisnin për të varfërit, për varfërinë. Blla, blla, blla, bllamisnin. S’e mbyllnin qyqen. S’dinin të pushonin. Deputetë. Ministra. Ai dhe kryeministrat pati njohur. Dikur. Pa u ngjitur në karrigen kryeministrore. Madje, mbante mend, që, njëri prej tyre, kur kishte qenë qytetar i thjeshtë, i pati dhënë një dymijë lekësh. Të vjetra. Nuk e harronte. Se ishte sa gjithë fitimi ditor. I pati fërkuar dhe kokën. S’e harronte. Nuk ishte bukëshkalë. E mbante mend. Edhe pse nuk i merrte për vete të gjitha atëhere. Se ia merrte, ai, kujdestari. Ai, vendzgjedhësi. Ai që i jepte një pjatë supë në darkë dhe një vend fjetjeje, nëse i numëronte vring në dorë aq sa i kishte caktuar planin ditor. Me plan. Jo kuturu. Jo. Tani qe shkëputur. Punonte më vete dhe për vete. Diçka më mirë. Shumë më mirë, i pëshpëriste ai vetes. I pavarur. Kishte dhe një kthinëz në një bodrum. I kishin falur dhe një nim, i ngjashëm me një krevat druri. Dhe një televizor të vogël. Mirë aq sa mund të thuhet për një lypsi mirë.

Po, e mira, zor se vazhdon gjatë në këtë jetë. Edhe me të filluan shqetësimet. Në fillim, erdhën aty, duke shkëmbyer ditët mes njëri-tjetrit dy këngëtarë. Në fillim u shfaq një violinist. Bukur i binte asaj të nëmure. E qante. Ulur mbi parmakët e gurtë lëvizte harkun e pemët shkundnin gjethet mbi telat. Ai e donte muzikën po nuk kishte kohë të ndiqte cicërimat e zogjve mbi tela. E donte shumë. Po barku donte të hante pastaj të shijonte veshi muzikën. Po të ishte barkplotë do të shijonte ëmbëlsinë e tingujve. S’kishte kohë të ndiqte valëzimin e notave se veshët ishin mprehur si e sit ë dëgjonin mos mbi pllakën e ftohtë dëgjohej ai tringu, ai tringu i magjishëm, urishuajtës. Ditën tjetër dukej një këngëtar në vend të violinistit. Ai sheshohej, ndizte laptopin, merrte mikrofonin dhe këndonte. Edhe ai shumë bukur këndonte. Zë të kthjellët, të kthjellët. E dhurimtarët, ç’kishin për të dhuruar, më shumë i flaknin në kapelen e tij vendosur para gjunjëve se sa tek ai. Po i pakësoheshin dhurimtarët. Po prapë se prapë mbahej. Mbahej me dhëmbë, kur i thonë. Në krahun e kundërt të kryqëzimit, në vilën tjetër përballë, kishte një akullsi drithëruese dhe një errësirë më mishngjethëse.

Të dy vilat, si dy gjysmënata, ndarë prej atij kryqëzimi. Shihnin veç njëra tjetrën. Sy më sy. Diagonalisht shkëmbenin vështrime të vakura. Ngajnin gjysmëvdekura. Vilat ishin vendosur veriperëndim-juglindje. Si për inat, në dy cepat e tjerë, u bënin hije dhe karshillëk dy pallate shtatlartë njëmbdhjetë katësh.Vendosur verilindje-jugperëndim. Poshtë pallateve dritat përndritëse përkëdhelnin fytytrat e të rinjve tek putheshin. Rrugët lindje-perëndim, veri-jug. Në mes kryqëzimi. Kryqëzimi, krahasuar me gjysmerrësirën pushtuese që kishte pllakosur vilat dhe shkëlqimit verbues të pallateve nga cepat e tjerë, aty, në mes, shpërndante dritën si shkrepëtimat që lëshon stërralli kur fërkohet me urrorin.

Duket se dy vilat ende mëriten e çmëriten me shoshoqen, mendoi ai. Shumë më shumë me njëmbëdhjetëkatshet. Le të bëjnë si të duan dhe çfarë të duan, arsyetoi. Mjafton që unë jam në Bllok. E pushtova Bllokun. Të më rrojë Blloku, pati thënë në fillim. Le të ha Bllokun, pati nisur të ironizonte vetveten kur pa që dhënësit sa vinte dhe rralloheshin.

Cepin në anën e ishvilës kryeministrore pikërisht në cepin juglindor e kishte mbërthyer një grua me dy njomëzak. I mbante të dy mbi dy gjunjët e dobët, kockë e lëkurë. Kur ndjente lodhje, i lëshonte në tokë. Jo pa dhimbje dhe merak, po s’kish nga ia mbante. Ai e ndiqte me sy prej aty ku gjendej. Më pak dhurues kishte ajo anë. Kalimtarët e asja ane më vetullangrysur. Më hijerëndë. Më heshtarak. Më të ftohtë. Më gojëmbyllur. Më të mbështjellë brenda jakave të ngritura të xhupave dhe palltova të ngrohta. Më nurzinj. Sikur ua jep vet vila një nurzillëk të tillë, kaloi nëpër mend një ditë. Fillimisht pati menduar se gruaj do të ishte më mire në atë qoshk. Aty dyndshmëria e deputetëve, ishte më e shumtë. Pa le që gazetarët sorollotashen me aparatet fotografikë varur gjoksit, me kamaret hedhur krahëqafë, a me mikrofonët në dorë vajzat gazetare bukuroshe. Po s’kaloi kohë dhe ai vuri re se ajo fitonte pak. Fare pak. Deputetët zbrisnin nga makinat luksoze rrëmbimthi, pa hedhur as dhe një cep syri nga qyqarja. Dhe kur i kalonin tek këmbët kthenin shtrembnin qafën mënjanë sa gati nuk u këputej. Madje dhe i largoheshin sikur ajo të kishte kolerë. Gazetarët shpejtonin dhe ndiqnin deputetët për t’iu shkëputur ndonjë pozë a buzëqeshje që të hapnin lajmet ditore. Askush nuk bënte një shkrepje për atë qyqaren me dy kërthijtë njomëzak, teshaleckosur, nën të cilat shfaqej mishi i ngjethur, kokrrizuar nga cingërima. E atij i vinte keq, aq sa disa herë qe bërë gati të ngrihej e të shkonte për t’ia dhuruar ato pesë-gjashtë metalike të mbledhura, por peshonte e peshonte mendimin gjithë kohën e në fund i dilte se stomaku duhej të përtypte qoftë dhe një kore ndryshe të nesërmen s’do të ishte në gjendje të dilte për punë. Dhe pavarësisht dëshirës peshorja hiqte nga vetja. Dhe ai mbyllte grushtin, shtrëngonte ato pak, shumë pak monedha të mbledhura, jo pak zemërligështuar e largohej. Ndonjëherë largohej, dhe pa e pritur mbarimin e mbrëmjepunës. Ikte zemërthyer, shpirtvrarë, i pagjumë atë natë, po arsyetonte s’kam ç’t’i jap nga fitimtaria ime. Është shumë e paktë. Sa mbaj frymën gjallë. Të japësh nuk mjaftoka vetëm dëshira, por duhet dhe të kesh. Unë s’kam ç’të jap, mike, mërmëronte në mesnatën e pagjumë. Me duhet të punoj përsëri nesër. Po nuk mund të punoj barkbosh. Puna më mbanë gjallë. Kjo punë që kam. Se, pa punë, u mëshonte e u mëshonte mendimeve, s’ka si jetohet. Do ngulitur në tru kjo. Si gozhdë trari. Pa punë, nuk ka jetë, e mbyllte llogjikimin me qepallat e rënduara nga gjumi. Disa herë pati kundërshtuar me forcë lidhur me këtë temë edhe të vetmin shokë që kishte, i cili, jo rrallë, ngulte këmbë si mushka: jetohet, jetohet dhe pa punë. Ja, gjithë këta të rinj, hanë e pinë, bëjnë qejf o qejf, bridh kafene më kafene dhe ohohoo kënaqu. I ka gjetur gjë? Jo. Po jetojnë për mrekulli. Mizë dheu mbushur Blloku. Se mos vetëm Blloku. Tërë rrugët, kafenetë, klubet, pabet, diskot e Tiranës. Mizë lisi që nuk kanë të sosur, darkë e mëngjes. Punojnë. Jo. Nuk më thua dot po, se, ditë e natë, i ke këtu. I shoh me këta dy sy. Vërdallosu e vërdallosu. Kafe…kafe…kafe. Kafe i thënçin se pinë dhe pije të shtrenjta. E ne të dy mikeshë vetëm lypjen.

Fitimtaria po binte ng dita në ditë. Nuk mjaftuan këngëtarët, por një mbrëmje ia behu dhe një çift i ri piktorësh. Vendosën ca portrete, ca peizazheme korniya të bukura. Edhe këtu kalimatrët kalonin, hidhnin ndonjë syshikim vetëtimthi dhe ia mbathnin për në lokalet. Ai u bë gati t’u thoshte piktorëve se ai vend nuk mbante të punësuar të tjerë po hoqi dorë aty për aty. E pse të ndërhyj. Të të nis dhe ndonjë grindje. Gjithkush në fat të vet, në rrisk të vet. Edhe ata për t’u ushqyer kanë dale. Mbase mbërthejnë ndonjë gjë. Duket që janë studentë të arteve. Mbase dhe të dashuruar dhe dhëntë Zoti shesin diçka. Dhe nuk i zgjati mendimet. U preu udhën për më tej. E mbështolli mërzitinë në gurmazë dhe e kapërdiu poshtë.

Po mërzitia iu shtua jashtë mase një mbrëmje. Qe një mbrëmje me një erë të lehtë, me një shi të imët, por me kokrriza breshërime. Shtrat bore. Ai ishte shtrirë, si përherë gjysmëlakuriq. Të dridhurat, shtuar, sikur i kishe futur prizën e korentit. Po duronte. Duronte se nuk kishte rrugë tjetër. Durimtaria sillte ndonjë qindarkë. Në kësi rastesh kaluesit sikur ndjenin keqardhje. Jepnin dhe për mëshirë. Ai nuk e donte mëshirën po sikur pati mundësi ndryshe dhe nuk e flaku tej. Duhej të mbijetonte. E mbijetesa e pranonte dhe dorështrirjen lypsare dhe mëshirimin. Iu afrua një kalimtare. Në këtë cingërimë ajo me minifund. I hodhi sytë. E mati nga poshtë lart. E bukur. Kaçurelse. Çudi. Hedhur supeve një shall, mbështjellë rreth qafës si lëkurë gjarpri po lënë gjoksin hapur. Në këtë cingërimë ajo gjokszbuluar.

‘‘Ndihmoje jetimin të faltë Zoti shëndet! Jepi diçka i dhëntë Zoti shëndet të dashurit tend,’’-shqiptoi ai njëfrymthi, zëdridhur.

Ajo ndali hapin. I qepi sytë e saj ngjyrë detit mbi të tijtë dhe me zërin e butë e të ëmbël i foli:

‘‘Ngreu se do ftohesh. Shko në shtëpi. Me gjithë qejf do të jepja po ato që kisha i dhashë pak më tej. Ja, është ajo plaka. M’u duk qyqare. Ç’të bëjmë dhe ne. Kujt t’i japim më parë. Merruni vesh dhe ju me sho-shoqin. Jo të gjithë në një rrugë. Ndahuni. Ngrihu po të them e vish diçka. Na merre këtë shallin e mbështillu.’’

Hapi çantën, nxori prej andej një shallë të leshtë të trashë, u përkul mbi trupin e tij dhe ia hodhi nga shpatullat. Pasi porositi dhe një herë që të bënte kujdes me të ftohtin dimëror dhe në ditë të tilla të mos dilte a dhe në se i duhej të dilte të vishte diçka, me hap sorkadheje, u largua pa pritur të dëgjonte atë: ‘‘Të dhëntë Zoti shëndet ty dhe të dashurit tënd!’’

Ai e ndoqi me bisht të syrit derisa ajo mori kthesën në të djathtë, atje ku mbaronte muri rrethues i vilës.

Pasi e humbi nga sytë, u ngrit e hodhi vështrimin nga e majta e tij dhe vuri re, që, as dhjetë metra më larg, kërrusur, me një shami të zezë hedhur mbi kokë, me cepat varur tek i mbulonin shpatullat, supet por dhe thuajse krejt fytytrën, ulur këmbëkryq, dorështrirë, qëndronte si të ishte një topth leckash, një grua plakë. Shpatullashtrënguar pas gurëve të myshkosur dhe të akulluar, asaj nuk i dukej shenjë jete, veç dorës së shtrirë që dridhej. Fytyra plotësisht e mbuluar. As maja e hundës nuk shquhej. Nuk do ta merrje për njeri, në se nuk e shihje vëmendshëm dhe në se nuk do të vije re dorën e shtrirë. Po dhe ajo dorështrirje ishte e zgjatur, fare pak, mbështetur mbi gjunjët kockorë, mbështjellë e vënë nën të ndenjurat po aq kockore.

Në fillim ai gati u tërbua. U ngrit vringthi dhe nisi çapitjen drejt atij lëmshi leckash. Do ta zhduk. Do ta përzë. Po matej të niste bërtitjet që aty.

‘‘Blloku është imi. Iiiimmmiii. Unë erdha i pari. Ky është vendi im i punës. E zura unë. S’e lëshoj. Kjameti të bëhet. Rëntë kjameti dhe unë nuk hap udhë.’’

Në afrim e sipër po vinte re se lëmshi s’ndihej. Asnjë lëvizje. Si e vdekur. A një gur që nuk lëviz. Vetëm po qe se e lëviz dikush. Pa një grimë frymëmarrje.

Një kalimtare ndali dhe, tring, një monedhë. Asnjë bëzajtje. Asnjë lëvizje. As dhe atë formulën e famshme lypsore që e shqiptonin qoshe më qoshe, fëmijët, të gjymtuarët, gjithë lypsija para dhe pas marrjes a mosmarrjes të diçkaje. Asnjë belbëzim. As dhe më të voglin belbëzim. Gur varri. Kalimtarja qe larguar, edhe ajo, jo më pak e çuditur. Shkëmbeu vështrimin me atë duke tundur kokën habitshëm sikur t’i thoshte: ‘‘Halle, halle kjo dynja, halli hallit nuk i ngjan.’’

Ai po çapiste. Çapitja po mpihej. Po ndjente një këmbëzvarrje. Jo lodhje. Jo. Ndihej mirë në ecje. Një thyrje, a një përthyerje në shpirt. Fap ndali haphedhjen. Ec dhe ndal. Truri filloi llokoçitjen. Lluk lluk lluk po i vlonte. Valapo shpërthente kapakun e kokës.

‘‘Ta përzë? Ja e përzura. Lehtë. Me një fjalë. Me një hakërrimë. Me një turfullim. Unë gjithsesi djalë mëi fuqishëm. Ajo një grusht eshtrash mbetur. Djalli ta marri. Kurrë s’e kam përmendur djallin. Kurrë. Ja e përmenda dhe unë. Mos vjen djalli dhe mes nesh. Jo, tutje. Le të rrijë atje, tek të kamurit. Jo mes nesh. Tek ata, kollarengrirët. Ministrat. Deputetët. Diplomatët. Biznesmenët. Klubaxhinjtë. Filozofët. Gazetarët. Analistët. E sa e sa të tillë të panumërt ka ky vend a dhe bota mbarë. Jo le të rrijë ajo.’’

Në këto e sipër ai qe afruar, u ul në gjunj përballë saj, i mori dorën e akulluar dhe nisi t’ia fërkoi lehtë me dorëne tij të djathtë. Ajo nuk lëvizi. As që ngriti sytë të cilët i mbante qepur mbi kockat e dala të gjunjve. E pafjalë. Kufomë.

Ai ia ktheu dorën së mbarthi dhe i vendosi mbi pëllëmbë monedhate mbledhura dhe ia mblodhi grusht.

‘‘Merri. Janë të tuat. Dhe zoti të bekoftë e të dhëntë shëndet. Zoti të të sjellë fat këtu në Bllok, të të dhëntë ky vend pune bukën e gojës.’’

U ngrit dhe mori rrugën e kthimit. Nga pas e ndoqi një mërmërimë.

‘‘Bekimi të ndjektë kudo!''

TEK BLLOKU

(Ose migjeniane)