PELLUMB KULLA
Kreu i katërt
MOS PI MË, TË LUTEM!
Përshkrimi i asaj dite nga një rrëfimtar tjetër
Ishin qindra e qindra tanke ata që kaluan një natë më parë poshtë Shtëpisë së Pushimit. Vetëm pushim nuk mund të quhej, ai, nën zhurmën e zinxhirëve të tyre.
Po edhe pa kalimin e tankeve, gjumi, ato net, ishte i çartur. Dy dit me radhë pat fryrë një erë e nxehtë, një erë e neveritshme prilli, që, me sa dukej, vinte nga shkretëtira e Saharës.
Ditën e tretë, pasi kishim provuar motorët dhe zinxhirët, u gdhimë në një heshtje të shurdhët. Hapa dritaren e dhomës, që patëm zënë me gruan dhe sodita, për një çast, kaltërsinë e detit.
Nuk ishte tamam heshtje e shurdhët, ajo. Po t’u vije me kujdes veshin, altoparlantët e kampit jepnin lehtë, fare ulët, një muzikë të qetë klasike, që e transmetonte Radio Tirana. Ai që kujdesej në kamp për radion, dihej që nuk e kish qejf këtë lloj muzike dhe unë u habita, bile, se si nuk e pat mbyllur radion fare.
Po ai kish patur porosi të veçantë. Një natë më parë kish vdekur Enver Hoxha, njeriu i parë i vendit dhe në çastin, që unë hapa dritaren e dhomës dhe dëgjova tingujt funebër, në Shqipëri vetëm pak njerëz e dinin, se ajo ditë e shurdhët do të bëhej historike, si fundi i një epoke gjurmëlënëse.
Shkakun e transmetimit, njëri pas tjetrit në radio, të tingujve të përzishëm, unë e mora vesh një orë më vonë, në barin e kampit, kur kamerierja erdhi të na sillte mua dhe Moisiut nga një fërnet të tretë.
- E zeza, ka ndodhur gjëma! - tha ajo duke psherëtitur thellë. - Ju
dukeni, që jeni nga ata që nuk e kanë marrë vesh. Ka vdekur, Komandanti.
Lajmi na zuri vërtet në befasi. Askush nuk pat thënë se i pari i vendit
ish duke vdekur, a të paktën të thonin, se ishte sëmurë e pritej ta shpëtonin. Ish një errësirë e plotë mbi lajmin më të rëndësishëm. që ai gjysmë shekulli u dha këtyre viseve.
- Ç’po na thua, moj, nga e more vesh ti?!
Moisiu iu hakërrua kamerieres por nuk m’u duk se e habiti lajmi. Të
bëhej të besoje se hakërrimin, më shumë se për lajmin, poeti e bëri për burimin e lajmit.
Kamerierja e ngjallme fshiu hundën e thatë me kurrizin e dorës dhe nisi të mblidhte gotat e boshatisura duke vështruar si e trembur përreth.
- Tani sapo ma thanë, – ia bëri ajo. – Nuk e dëgjoni radion se ç’lloj
muzike po jep?
Vetëm tani unë i kushtova vemendje muzikës funebre.
- Mos është ndonjë gabim, - thashë unë, sa për të thënë diçka. Dhe e
ndjeva që lajmi i kamerieres më zuri bosh e nuk më dha dorë të nxirja nga goja një gjë më të mënçur.
- Eh, të ish gabim, ku ta gjenim! Po është i vërtetë – ma ktheu
kamerierja duke psherëtitur.
Unë nuk arrija të shpjegoja dot veprimet e asaj gruaje. E kuptoja, që
ajo, një e dy e fshinte hundën, ngaqë në sytë tonë, ky gjest mbase do ta tregonte më të pikëlluar, siç e donte dhe ngjarja. Ama, përse ajo shikonte me frikë rreth e qark dhe kujt i trembej, këtë nuk po e gjeja dot.
Unë dhashë një mendje, që këtë fërnetin e tretë të mos e pinim, se nuk shkonte fare, sidomos tani që e kishim marrë vesh gjëmën.
- Jo, jo, pijeni! – klithi mbyturazi kamerierja. - Pijeni normalisht. Ju
nuk dinit asgjë. Se mund t’ju pyesin, se kush ju a ka thënë! Ju akoma nuk dini gjë.
Gruaja dukej e trembur vërtet dhe e shfaqte hapur pendimin që na e kish dhënë lajmin.
- Si t’u a shpjegoj atyre në banak, se përse po kthehen pijet?! – shtoi ajo. - Jo, ju lutem! Kam fëmijë për të ushqyer dhe nuk i dua këto telashe. Pijeni e ju bëftë mirë!
Kamerierja mori tabakanë me gotat e zbrazura dhe u fut në thellësi të
lokalit. Tani muzika u bë më e qartë dhe tërë të dhënat lidheshin: kish vdekur Enver Hoxha, që ndofta, më shumë se kushdo në historinë e vëndit, qe pleksur në jetët e shqiptarëve. Në ato çaste Enveri nuk jetonte më.
Dukej e pabesueshme! Kish vdekur Enver Hoxha dhe qielli ish po ai! Deti ish po ai dhe malet rrinin të heshtur e të qetë, siç kishin ndenjur përjetësisht.
Ne ishim fare të papërgatitur për të shfaqur ndjenjat. Fytyrat tona me
siguri kishin vetëm një hutim idiot, që mund ta lexoje si të kishe dëshirë.
- Ngreje gotën, - më tha Moisiu me zë të ulët. – Ta pimë. Mirë thotë
ajo. Lajmi nuk është dhënë zyrtarisht.
Dhe Moisiu po më bënte çing-çing, duke trokitur gotën time. Unë nuk
po e zija me dorë atë.
- Dale, Moisi, prit! – i thashë unë, me zë më të ulët akoma. – Po
sikur ajo, shushka, të thotë ndonjëherë, se kur ne rrëkëllyem gotat e treta, tashmë ajo na e pat dhënë lajmin. I madhi i vendit ka vdekur dhe ne, kështu, duket sikur festojmë! Nuk vete! Është më i madh dëmi ynë, po t’i ngremë gotat, se sa i asaj, po t’i lemë ato pa pirë.
Moisiu më dha të drejtë dhe e lëshoi edhe ai gotën e vet përpara fytyrës. E po rrinim ashtu, mbërthyer pas karrigeve.
- Por edhe po ta pimë, nuk do të tingëllojë keq – rrahu të arsyetojë
Moisiu. – Në mort pihet alkol, apo jo? Pihet për të mbytur hidhërimin! Nga anët tona ne u nxjerrim njerëzve raki. Dhe ju kështu bëni andej nga tuajat, apo jo? Unë kam qenë në një vdekje në Gollokamien tënde. Më kanë nxjerrë raki dhe, bile, ma kanë mbushur gotën për së dyti. Ngreje! - më urdhëroi ai.
Megjithëse më dukej se brenda Moisiut, pijaneci kish fituar mbi të
urtin, unë e ngrita dhe e rrëkëlleva fërnetin me një frymë. Dhe me sy nga tavani, iu luta Zotit:
- Më shpëto, o Zot, se nuk paska gjë më të ndyrë, se ta pësosh tani,
kur ai sapo ka vdekur!
Dihej që Moisiu ishte poet me emër dhe do të ish më i mbrojtur nga
unë në rast të ndonjë telashi “e pive-s’e pive!” Moisiu ishte njeri i mirë dhe burrë e grua shfaqnin kënaqësi të rrinin me mua dhe me time shoqe. Të tëra ditët e kampit, i kishim kaluar tok, por mua, në këtë histori, ai nuk më bëhej dot çadër mbrojtëse.
Dolëm nëpër oborrin e terracuar të Shtëpisë së Pushimit. Marshet e përzishëm tani shquheshin më qartë dhe unë u binda se, që nga ky çast, nuk kish aty asnjë njeri pa dije mbi atë që pat ndodhur.
- Unë e di këtë lajm që mbrëmë, - më tha Moisiu. – Por nuk besoja se do ta jepnin sot.
Drejtori i Shtëpisë së Pushimit po na vinte përballë dhe po u përgjigjej me të qeshur romuzeve të nja dy pushuesve të ulur në stolat e lulishtes. E pra, dukej një ditë e zakonshme, dreqi ta marrë! Drejtori ishte aq i kthjellët, sa unë ndjeva një sëmbim në stomak, se mos gjithë ç’na tha ajo kamarjerja bullafiqe, dhe përforcimi nga Moisiu nuk do të ishin të vërtetë. Nga e qeshura e shpenguar e shefit të kampit, dukej se vetëm ai nuk do ta kish mësuar lajmin e madh, por kjo do të ishte marrëzi ta merrje të mirëqenë.
Moisiu kish miqësi me drejtorin dhe e ndaloi.
- Duket se ka ndodhur një ngjarje e rëndë, drejtor, ëh?
- Nuk e di, - u bë serioz drejtori. - Na kanë thënë vetëm që t’ju
mbledhim të gjithëve në paradhomën e klubit, se me anë të radios do të shpallet një komunikatë shumë e rëndësishme e Komitetit Qendror të partisë. I tërë populli, në tërë vendin, do të mblidhet përpara altoparlantëve në orën dymbëdhjetë fiks!
Drejtori na ktheu kurrizin e ia mbajti drejt klubit. Moisiu pa u drojtur se e bezdiste me pyetjet e tij i vajti pas edhe ca çape më shumë.
- Kuptohet që një gjëmë ka ndodhur. – thosh ai.
- Nuk e di, o shoku poet, - ia preu drejtori i bezdisur. – Kaq na kanë
thënë të themi. E ne kaqë do të themi. Lere këmbënguljen e, hajde ta pimë një kafe bashkë, më mirë!
Dhe drejtori e mori me vete Moisiun, që me siguri, në vend të kafesë, do t’i kërkonte edhe një fërnet tjetër. Jo për gjë, po vetëm për të respektuar zakonet e krahinës së tij.
Piktori i Shtëpisë së Pushimit po ngjiste lajmërimin për mbledhjen e
orës dymbëdhjetë. Në atë kohë ora qe tetë e gjysëm dhe për afro katër orë të tjera ne do rrinim me frymën pezull.
Muho Balashi, që mbante dhomën bri asaj ku qemë vendosur unë dhe ime shoqe, m’u afrua dhe më kërkoi një cigare.
- E more vesh? – më tha me pëshpërimë.
Unë pohova me kokë duke i dhënë cigaren që donte.
- Çudi! – ia bëri ai duke e ndezur përpara fytyrës sime. – Nuk pritej.
Në drekë do të na e thënkan. Edhe kjo kuptohet. E dinë që lajmi do të shkaktojë pikëllim të madh.
- Sigurisht, - i a ktheva. - Vdekje të tilla… Po unë kam akoma një
lloj besimi, se kjo nuk do të jetë e vërtetë.
Ai më pa me habi, pastaj u kujtua se do të ishte mirë që edhe ai ta
ushqente atë shpresë.
- Ashtu, ashtu. Por kam frikë se shpresojmë kot. - ia bëri duke u
larguar.
Time shoqe nuk e gjeta në dhomë dhe u vura ta kërkoja nëpër
mikeshat, me të cilat ajo pinte kafetë, që gatuanin në furnellkat e sjella me vete. Pastrueset e kampit nëpër korridore, bënin biseda me zë të ulët dhe kur u kaloja pranë, ato i linin pëshpëshet e më buzëqeshnin të drojtura.
Në hyrje të godinës ku e kish dhomën Moisiu me gruan, pashë atë kitaristin nga Erseka, që po cimbiste telat e veglës së tij. Kur më pa mua, ai e la kitarën dhe më tha me zë të lartë:
- Melis, sapo më treguan një barceletë fantastike, që do të të pëlqejë
pa masë edhe ty. Njëri e zuri gruan…
Këta artistët janë leshko, për nder.
- Nuk e kam mendjen tek barceletat sot? – i thashë prerë me qortim.
– Ti nuk e ke marrë vesh?!!
Ai u bë menjëherë serioz dhe i vëmendshëm.
- Çfarë?! – më pyeti shumë i shqetësuar. – Mos e ke fjalën për atë,
që na ka vdekur ai, i madhi?
- Po, - i a bëra. – Pak të duket?!!!
Ai u qetësua, që unë nuk kisha për t’i thënë ndonjë gjëmë tjetër më të
madhe akoma.
- Atë e dimë, or babaxhan. Por akoma nuk na e kanë bërë të njohur.
Ky është lajm i sjellë me pëshpëshe. Me pëshpëshe, nuk do të merremi ne!
- Po është i sigurt, ama! – ngula këmbë unë.
- Mijë për qind i sigurt! – nguli dhe ai. – Por do presim orën. Na
thanë se pikëllimi do fillojë më dymbëdhjetë. Lere o, lere! Gjëmë e madhe do jetë, për nder!
Më leshko se ky djalë, nuk kisha parë gjer atë ditë e nuk kam parë as gjer sot.
- Po mirë, ore, - i thashë i nxehur. – Të duket me vend, që edhe e di
lajmin, edhe m’i bie kitarës, më dëgjon barceleta e qesh e zbardh dhëmbët, në një ditë si kjo?!
Ai, mëndjepyka, m’u zemërua.
- T’ëmën, po si, bre, të mos qesh! Edhe ay që na e tregoi barceletën,
e dinte që shoku Enver na ka lënë. Po pse, si thua ti, o mëndjelli, të rri turivarur-a?! Po sikur të vijë ndonjë… nga ata… nga ata-de! E ai të më thotë ”pa hajde këtu ti shok: kush të ka thënë të vrerosesh? Kush ta ka dhënë lejën të fillosh pikëllimin i pari? Nga e ke marrë vesh?” Ato belá nuk i dua, unë.
Unë e lashë atë dhe vazhdova të kërkoja gruan. Kitaristi më fliste që
prapa, shumë i mërzitur për vërejtjen që i kisha bërë.
- Pa mos na u hiq aq solemn, zotrote! Prit të vejë ora dymbëdhjetë e
pastaj nxirr ç’ke për të nxjerrë! Vetë drejtori, kur e pyetëm, na tha që deri më ora dymbëdhjetë bëni rutinën e përditshme. Shko, or byrazer bëj rutinën tënde! Ke, apo nuk ke rutinë ti! Ua! Ty, apo drejtorin duhet të dëgjoj unë?!
Gruan e gjeta në dhomën e Moisiut, tok me të shoqen e tij. Dhe ato e dinin. Por, sapo më panë mua, kyçën derën, më vunë në mes dhe deshën të mësonin ndonjë gjë më shumë. E pashë që nuk u ngopën, kur, unë nuk i dhashë dot të reja, më shumë se sa lajmin, që tani ndër të gjithë pushuesit, nuk gjeje dot një të vetëm, që të mos e kish marrë vesh se çfarë pat ndodhur. Ato nuk kishin dyshim, që jo vetëm në Shtëpinë e Pushimit e në këtë bregdet, por edhe në të gjithë Shqipërinë e dinin lajmin për vdekjen e Komandantit. Gratë shfaqnin habi, se si paskej qenë mbajtur aq e fshehtë gjendja e tij shëndetësore.
Unë u thashë atyre, që Moisiun e pata lënë në shoqëri të drejtorit, kështu që pas disa minutash, hyrja e tij në dhomë, u prit më me kureshtje nga sa qe pritur e imja.
- Mezi po e pres orën dymbëdhjetë , - tha e shoqja Moisiut dhe
pastaj nxitoi të shtojë: - E zeza, kushedi se sa do të mërzitemi! Hidhërim i madh, do të jetë!
- Do mërzitemi, thua? – ia mori fjalën i shoqi. - Do të na bjerë pika, ja, ta shikosh! Kush mund ta mbajë dot tërë atë mal me pikëllim? Do të jetë çast i vështirë.
Moisiu na tregoi se drejtori hiqej i qetë e moskokëçarës vetëm për sytë
e të tjerëve, por Moisiut i paskej thënë, se ishte në ankth për shkak të efektit që do të shkaktonte lajmi i kobshëm mbi pushuesit. Ai kish thirrur mjekun dhe e kish porositur atë, që të ndodhej aty, ku do të mblidheshim për komunikatën, tok me personelin sanitar. Edhe e pat urdhëruar që t’i merrte që të gjitha masat. Lajmi do të ishte mjaft tronditës, aq më tepër, që në tërë këto ditë, njerëzit nuk dinin asgjë. Dhe ajo dihet, që e papritura godet më shumë. Mund të kishim në kamp edhe njerëz që vuanin nga zemra.
Nuk ishte zor të përfytyroje, se në gjithë vendin, po merreshin masa të tilla për pasojat që priteshin. Kjo që kish ndodhur, ishte, pa një, pa dy, vdekja më e bujëshme në historinë e Shqipërisë.
Moisiu i shpjegoi të shoqes se e mira do të ishte, që kur të qenë mbledhur të gjithë pushuesit, me ta dëgjuar lajmin, ajo, e para, duhet të klithte dhe t’ia shkrepte vajit. Por duhet ta bënte këtë me zë të ulët, ama, e me veshët nga radioja, pa ia mbuluar zërin atij, apo asaj, që do të qe duke lexuar komunikatën e përzishme.
- Kuja nuk duhet të sabotojë komunikatën, kupton? Por, ama, në pushimet e atij që lexon lajmin aty, kuja, le të vejë në kupë të qiellit! Dëgjon? Ta kesh këtë kujdes. Një hollësi teknike është kjo.
- Mos prit hiç, - kundërshtoi e shoqja. - Për një ditë si kjo, ti,
Moisi, duhej të kishe për grua, një aktore. Nuk e bëj dot!
- Do ta bësh, se s’bën! – iu shkreh i shoqi. – Bile, po na bëjnë nder,
që kujën e parë po ia besojnë familjes sonë.
Unë e dija që kjo ish pleqësuar mirë e mirë, me drejtorin e Shtëpisë së Pushimit dhe e mbështeta Moisiun, por aha! Nuk merrte pykë e shoqja!
- Mirë, atëherë, - dha një zgjidhje tjetër, burri. – Kur të mbarojë
komunikata, ty, grua e dashur, do të të bjerë të fikët, kështu? Këtë e ke më të lehtë. Unë do të sulem të të hedh ujë…
- Do sulemi të gjithë! - e siguroi ime shoqe, Moisiun.
- Ashtu, rrofsh! – e falenderoi ai dhe vazhdoi me porositë për gruan
e vet: - Ti do jesh e shtrirë dhe nuk do të lëvizësh. Unë do të kërkoj ndihmë. Do të sulen infermierët, se gratë e burrat e tjerë do të jenë duke qarë e shkulur leshrat për vete, ata! Nuk do ta marrë vesh qeni të zotin, atje...
- E po sikur të mos qajnë? Ç’bëhet, pastaj?– ia turbullonte
parashikimet e shoqja.
- Do të qajnë! Janë marrë masat.
- Mirë. Po sikur doktori të më kuptojë, që të fiktin nuk e kam të
vërtetë? – pyeti prapë ajo.
vazhdon...
Kreu i katërt
MOS PI MË, TË LUTEM!
Përshkrimi i asaj dite nga një rrëfimtar tjetër
Ishin qindra e qindra tanke ata që kaluan një natë më parë poshtë Shtëpisë së Pushimit. Vetëm pushim nuk mund të quhej, ai, nën zhurmën e zinxhirëve të tyre.
Po edhe pa kalimin e tankeve, gjumi, ato net, ishte i çartur. Dy dit me radhë pat fryrë një erë e nxehtë, një erë e neveritshme prilli, që, me sa dukej, vinte nga shkretëtira e Saharës.
Ditën e tretë, pasi kishim provuar motorët dhe zinxhirët, u gdhimë në një heshtje të shurdhët. Hapa dritaren e dhomës, që patëm zënë me gruan dhe sodita, për një çast, kaltërsinë e detit.
Nuk ishte tamam heshtje e shurdhët, ajo. Po t’u vije me kujdes veshin, altoparlantët e kampit jepnin lehtë, fare ulët, një muzikë të qetë klasike, që e transmetonte Radio Tirana. Ai që kujdesej në kamp për radion, dihej që nuk e kish qejf këtë lloj muzike dhe unë u habita, bile, se si nuk e pat mbyllur radion fare.
Po ai kish patur porosi të veçantë. Një natë më parë kish vdekur Enver Hoxha, njeriu i parë i vendit dhe në çastin, që unë hapa dritaren e dhomës dhe dëgjova tingujt funebër, në Shqipëri vetëm pak njerëz e dinin, se ajo ditë e shurdhët do të bëhej historike, si fundi i një epoke gjurmëlënëse.
Shkakun e transmetimit, njëri pas tjetrit në radio, të tingujve të përzishëm, unë e mora vesh një orë më vonë, në barin e kampit, kur kamerierja erdhi të na sillte mua dhe Moisiut nga një fërnet të tretë.
- E zeza, ka ndodhur gjëma! - tha ajo duke psherëtitur thellë. - Ju
dukeni, që jeni nga ata që nuk e kanë marrë vesh. Ka vdekur, Komandanti.
Lajmi na zuri vërtet në befasi. Askush nuk pat thënë se i pari i vendit
ish duke vdekur, a të paktën të thonin, se ishte sëmurë e pritej ta shpëtonin. Ish një errësirë e plotë mbi lajmin më të rëndësishëm. që ai gjysmë shekulli u dha këtyre viseve.
- Ç’po na thua, moj, nga e more vesh ti?!
Moisiu iu hakërrua kamerieres por nuk m’u duk se e habiti lajmi. Të
bëhej të besoje se hakërrimin, më shumë se për lajmin, poeti e bëri për burimin e lajmit.
Kamerierja e ngjallme fshiu hundën e thatë me kurrizin e dorës dhe nisi të mblidhte gotat e boshatisura duke vështruar si e trembur përreth.
- Tani sapo ma thanë, – ia bëri ajo. – Nuk e dëgjoni radion se ç’lloj
muzike po jep?
Vetëm tani unë i kushtova vemendje muzikës funebre.
- Mos është ndonjë gabim, - thashë unë, sa për të thënë diçka. Dhe e
ndjeva që lajmi i kamerieres më zuri bosh e nuk më dha dorë të nxirja nga goja një gjë më të mënçur.
- Eh, të ish gabim, ku ta gjenim! Po është i vërtetë – ma ktheu
kamerierja duke psherëtitur.
Unë nuk arrija të shpjegoja dot veprimet e asaj gruaje. E kuptoja, që
ajo, një e dy e fshinte hundën, ngaqë në sytë tonë, ky gjest mbase do ta tregonte më të pikëlluar, siç e donte dhe ngjarja. Ama, përse ajo shikonte me frikë rreth e qark dhe kujt i trembej, këtë nuk po e gjeja dot.
Unë dhashë një mendje, që këtë fërnetin e tretë të mos e pinim, se nuk shkonte fare, sidomos tani që e kishim marrë vesh gjëmën.
- Jo, jo, pijeni! – klithi mbyturazi kamerierja. - Pijeni normalisht. Ju
nuk dinit asgjë. Se mund t’ju pyesin, se kush ju a ka thënë! Ju akoma nuk dini gjë.
Gruaja dukej e trembur vërtet dhe e shfaqte hapur pendimin që na e kish dhënë lajmin.
- Si t’u a shpjegoj atyre në banak, se përse po kthehen pijet?! – shtoi ajo. - Jo, ju lutem! Kam fëmijë për të ushqyer dhe nuk i dua këto telashe. Pijeni e ju bëftë mirë!
Kamerierja mori tabakanë me gotat e zbrazura dhe u fut në thellësi të
lokalit. Tani muzika u bë më e qartë dhe tërë të dhënat lidheshin: kish vdekur Enver Hoxha, që ndofta, më shumë se kushdo në historinë e vëndit, qe pleksur në jetët e shqiptarëve. Në ato çaste Enveri nuk jetonte më.
Dukej e pabesueshme! Kish vdekur Enver Hoxha dhe qielli ish po ai! Deti ish po ai dhe malet rrinin të heshtur e të qetë, siç kishin ndenjur përjetësisht.
Ne ishim fare të papërgatitur për të shfaqur ndjenjat. Fytyrat tona me
siguri kishin vetëm një hutim idiot, që mund ta lexoje si të kishe dëshirë.
- Ngreje gotën, - më tha Moisiu me zë të ulët. – Ta pimë. Mirë thotë
ajo. Lajmi nuk është dhënë zyrtarisht.
Dhe Moisiu po më bënte çing-çing, duke trokitur gotën time. Unë nuk
po e zija me dorë atë.
- Dale, Moisi, prit! – i thashë unë, me zë më të ulët akoma. – Po
sikur ajo, shushka, të thotë ndonjëherë, se kur ne rrëkëllyem gotat e treta, tashmë ajo na e pat dhënë lajmin. I madhi i vendit ka vdekur dhe ne, kështu, duket sikur festojmë! Nuk vete! Është më i madh dëmi ynë, po t’i ngremë gotat, se sa i asaj, po t’i lemë ato pa pirë.
Moisiu më dha të drejtë dhe e lëshoi edhe ai gotën e vet përpara fytyrës. E po rrinim ashtu, mbërthyer pas karrigeve.
- Por edhe po ta pimë, nuk do të tingëllojë keq – rrahu të arsyetojë
Moisiu. – Në mort pihet alkol, apo jo? Pihet për të mbytur hidhërimin! Nga anët tona ne u nxjerrim njerëzve raki. Dhe ju kështu bëni andej nga tuajat, apo jo? Unë kam qenë në një vdekje në Gollokamien tënde. Më kanë nxjerrë raki dhe, bile, ma kanë mbushur gotën për së dyti. Ngreje! - më urdhëroi ai.
Megjithëse më dukej se brenda Moisiut, pijaneci kish fituar mbi të
urtin, unë e ngrita dhe e rrëkëlleva fërnetin me një frymë. Dhe me sy nga tavani, iu luta Zotit:
- Më shpëto, o Zot, se nuk paska gjë më të ndyrë, se ta pësosh tani,
kur ai sapo ka vdekur!
Dihej që Moisiu ishte poet me emër dhe do të ish më i mbrojtur nga
unë në rast të ndonjë telashi “e pive-s’e pive!” Moisiu ishte njeri i mirë dhe burrë e grua shfaqnin kënaqësi të rrinin me mua dhe me time shoqe. Të tëra ditët e kampit, i kishim kaluar tok, por mua, në këtë histori, ai nuk më bëhej dot çadër mbrojtëse.
Dolëm nëpër oborrin e terracuar të Shtëpisë së Pushimit. Marshet e përzishëm tani shquheshin më qartë dhe unë u binda se, që nga ky çast, nuk kish aty asnjë njeri pa dije mbi atë që pat ndodhur.
- Unë e di këtë lajm që mbrëmë, - më tha Moisiu. – Por nuk besoja se do ta jepnin sot.
Drejtori i Shtëpisë së Pushimit po na vinte përballë dhe po u përgjigjej me të qeshur romuzeve të nja dy pushuesve të ulur në stolat e lulishtes. E pra, dukej një ditë e zakonshme, dreqi ta marrë! Drejtori ishte aq i kthjellët, sa unë ndjeva një sëmbim në stomak, se mos gjithë ç’na tha ajo kamarjerja bullafiqe, dhe përforcimi nga Moisiu nuk do të ishin të vërtetë. Nga e qeshura e shpenguar e shefit të kampit, dukej se vetëm ai nuk do ta kish mësuar lajmin e madh, por kjo do të ishte marrëzi ta merrje të mirëqenë.
Moisiu kish miqësi me drejtorin dhe e ndaloi.
- Duket se ka ndodhur një ngjarje e rëndë, drejtor, ëh?
- Nuk e di, - u bë serioz drejtori. - Na kanë thënë vetëm që t’ju
mbledhim të gjithëve në paradhomën e klubit, se me anë të radios do të shpallet një komunikatë shumë e rëndësishme e Komitetit Qendror të partisë. I tërë populli, në tërë vendin, do të mblidhet përpara altoparlantëve në orën dymbëdhjetë fiks!
Drejtori na ktheu kurrizin e ia mbajti drejt klubit. Moisiu pa u drojtur se e bezdiste me pyetjet e tij i vajti pas edhe ca çape më shumë.
- Kuptohet që një gjëmë ka ndodhur. – thosh ai.
- Nuk e di, o shoku poet, - ia preu drejtori i bezdisur. – Kaq na kanë
thënë të themi. E ne kaqë do të themi. Lere këmbënguljen e, hajde ta pimë një kafe bashkë, më mirë!
Dhe drejtori e mori me vete Moisiun, që me siguri, në vend të kafesë, do t’i kërkonte edhe një fërnet tjetër. Jo për gjë, po vetëm për të respektuar zakonet e krahinës së tij.
Piktori i Shtëpisë së Pushimit po ngjiste lajmërimin për mbledhjen e
orës dymbëdhjetë. Në atë kohë ora qe tetë e gjysëm dhe për afro katër orë të tjera ne do rrinim me frymën pezull.
Muho Balashi, që mbante dhomën bri asaj ku qemë vendosur unë dhe ime shoqe, m’u afrua dhe më kërkoi një cigare.
- E more vesh? – më tha me pëshpërimë.
Unë pohova me kokë duke i dhënë cigaren që donte.
- Çudi! – ia bëri ai duke e ndezur përpara fytyrës sime. – Nuk pritej.
Në drekë do të na e thënkan. Edhe kjo kuptohet. E dinë që lajmi do të shkaktojë pikëllim të madh.
- Sigurisht, - i a ktheva. - Vdekje të tilla… Po unë kam akoma një
lloj besimi, se kjo nuk do të jetë e vërtetë.
Ai më pa me habi, pastaj u kujtua se do të ishte mirë që edhe ai ta
ushqente atë shpresë.
- Ashtu, ashtu. Por kam frikë se shpresojmë kot. - ia bëri duke u
larguar.
Time shoqe nuk e gjeta në dhomë dhe u vura ta kërkoja nëpër
mikeshat, me të cilat ajo pinte kafetë, që gatuanin në furnellkat e sjella me vete. Pastrueset e kampit nëpër korridore, bënin biseda me zë të ulët dhe kur u kaloja pranë, ato i linin pëshpëshet e më buzëqeshnin të drojtura.
Në hyrje të godinës ku e kish dhomën Moisiu me gruan, pashë atë kitaristin nga Erseka, që po cimbiste telat e veglës së tij. Kur më pa mua, ai e la kitarën dhe më tha me zë të lartë:
- Melis, sapo më treguan një barceletë fantastike, që do të të pëlqejë
pa masë edhe ty. Njëri e zuri gruan…
Këta artistët janë leshko, për nder.
- Nuk e kam mendjen tek barceletat sot? – i thashë prerë me qortim.
– Ti nuk e ke marrë vesh?!!
Ai u bë menjëherë serioz dhe i vëmendshëm.
- Çfarë?! – më pyeti shumë i shqetësuar. – Mos e ke fjalën për atë,
që na ka vdekur ai, i madhi?
- Po, - i a bëra. – Pak të duket?!!!
Ai u qetësua, që unë nuk kisha për t’i thënë ndonjë gjëmë tjetër më të
madhe akoma.
- Atë e dimë, or babaxhan. Por akoma nuk na e kanë bërë të njohur.
Ky është lajm i sjellë me pëshpëshe. Me pëshpëshe, nuk do të merremi ne!
- Po është i sigurt, ama! – ngula këmbë unë.
- Mijë për qind i sigurt! – nguli dhe ai. – Por do presim orën. Na
thanë se pikëllimi do fillojë më dymbëdhjetë. Lere o, lere! Gjëmë e madhe do jetë, për nder!
Më leshko se ky djalë, nuk kisha parë gjer atë ditë e nuk kam parë as gjer sot.
- Po mirë, ore, - i thashë i nxehur. – Të duket me vend, që edhe e di
lajmin, edhe m’i bie kitarës, më dëgjon barceleta e qesh e zbardh dhëmbët, në një ditë si kjo?!
Ai, mëndjepyka, m’u zemërua.
- T’ëmën, po si, bre, të mos qesh! Edhe ay që na e tregoi barceletën,
e dinte që shoku Enver na ka lënë. Po pse, si thua ti, o mëndjelli, të rri turivarur-a?! Po sikur të vijë ndonjë… nga ata… nga ata-de! E ai të më thotë ”pa hajde këtu ti shok: kush të ka thënë të vrerosesh? Kush ta ka dhënë lejën të fillosh pikëllimin i pari? Nga e ke marrë vesh?” Ato belá nuk i dua, unë.
Unë e lashë atë dhe vazhdova të kërkoja gruan. Kitaristi më fliste që
prapa, shumë i mërzitur për vërejtjen që i kisha bërë.
- Pa mos na u hiq aq solemn, zotrote! Prit të vejë ora dymbëdhjetë e
pastaj nxirr ç’ke për të nxjerrë! Vetë drejtori, kur e pyetëm, na tha që deri më ora dymbëdhjetë bëni rutinën e përditshme. Shko, or byrazer bëj rutinën tënde! Ke, apo nuk ke rutinë ti! Ua! Ty, apo drejtorin duhet të dëgjoj unë?!
Gruan e gjeta në dhomën e Moisiut, tok me të shoqen e tij. Dhe ato e dinin. Por, sapo më panë mua, kyçën derën, më vunë në mes dhe deshën të mësonin ndonjë gjë më shumë. E pashë që nuk u ngopën, kur, unë nuk i dhashë dot të reja, më shumë se sa lajmin, që tani ndër të gjithë pushuesit, nuk gjeje dot një të vetëm, që të mos e kish marrë vesh se çfarë pat ndodhur. Ato nuk kishin dyshim, që jo vetëm në Shtëpinë e Pushimit e në këtë bregdet, por edhe në të gjithë Shqipërinë e dinin lajmin për vdekjen e Komandantit. Gratë shfaqnin habi, se si paskej qenë mbajtur aq e fshehtë gjendja e tij shëndetësore.
Unë u thashë atyre, që Moisiun e pata lënë në shoqëri të drejtorit, kështu që pas disa minutash, hyrja e tij në dhomë, u prit më me kureshtje nga sa qe pritur e imja.
- Mezi po e pres orën dymbëdhjetë , - tha e shoqja Moisiut dhe
pastaj nxitoi të shtojë: - E zeza, kushedi se sa do të mërzitemi! Hidhërim i madh, do të jetë!
- Do mërzitemi, thua? – ia mori fjalën i shoqi. - Do të na bjerë pika, ja, ta shikosh! Kush mund ta mbajë dot tërë atë mal me pikëllim? Do të jetë çast i vështirë.
Moisiu na tregoi se drejtori hiqej i qetë e moskokëçarës vetëm për sytë
e të tjerëve, por Moisiut i paskej thënë, se ishte në ankth për shkak të efektit që do të shkaktonte lajmi i kobshëm mbi pushuesit. Ai kish thirrur mjekun dhe e kish porositur atë, që të ndodhej aty, ku do të mblidheshim për komunikatën, tok me personelin sanitar. Edhe e pat urdhëruar që t’i merrte që të gjitha masat. Lajmi do të ishte mjaft tronditës, aq më tepër, që në tërë këto ditë, njerëzit nuk dinin asgjë. Dhe ajo dihet, që e papritura godet më shumë. Mund të kishim në kamp edhe njerëz që vuanin nga zemra.
Nuk ishte zor të përfytyroje, se në gjithë vendin, po merreshin masa të tilla për pasojat që priteshin. Kjo që kish ndodhur, ishte, pa një, pa dy, vdekja më e bujëshme në historinë e Shqipërisë.
Moisiu i shpjegoi të shoqes se e mira do të ishte, që kur të qenë mbledhur të gjithë pushuesit, me ta dëgjuar lajmin, ajo, e para, duhet të klithte dhe t’ia shkrepte vajit. Por duhet ta bënte këtë me zë të ulët, ama, e me veshët nga radioja, pa ia mbuluar zërin atij, apo asaj, që do të qe duke lexuar komunikatën e përzishme.
- Kuja nuk duhet të sabotojë komunikatën, kupton? Por, ama, në pushimet e atij që lexon lajmin aty, kuja, le të vejë në kupë të qiellit! Dëgjon? Ta kesh këtë kujdes. Një hollësi teknike është kjo.
- Mos prit hiç, - kundërshtoi e shoqja. - Për një ditë si kjo, ti,
Moisi, duhej të kishe për grua, një aktore. Nuk e bëj dot!
- Do ta bësh, se s’bën! – iu shkreh i shoqi. – Bile, po na bëjnë nder,
që kujën e parë po ia besojnë familjes sonë.
Unë e dija që kjo ish pleqësuar mirë e mirë, me drejtorin e Shtëpisë së Pushimit dhe e mbështeta Moisiun, por aha! Nuk merrte pykë e shoqja!
- Mirë, atëherë, - dha një zgjidhje tjetër, burri. – Kur të mbarojë
komunikata, ty, grua e dashur, do të të bjerë të fikët, kështu? Këtë e ke më të lehtë. Unë do të sulem të të hedh ujë…
- Do sulemi të gjithë! - e siguroi ime shoqe, Moisiun.
- Ashtu, rrofsh! – e falenderoi ai dhe vazhdoi me porositë për gruan
e vet: - Ti do jesh e shtrirë dhe nuk do të lëvizësh. Unë do të kërkoj ndihmë. Do të sulen infermierët, se gratë e burrat e tjerë do të jenë duke qarë e shkulur leshrat për vete, ata! Nuk do ta marrë vesh qeni të zotin, atje...
- E po sikur të mos qajnë? Ç’bëhet, pastaj?– ia turbullonte
parashikimet e shoqja.
- Do të qajnë! Janë marrë masat.
- Mirë. Po sikur doktori të më kuptojë, që të fiktin nuk e kam të
vërtetë? – pyeti prapë ajo.
vazhdon...
Nuk ka komente:
Posto një koment