OPERACIONI I FUNDIT
Aida Bode
Duart po i dridheshin nga shqetësimi. Dorezat ishin njomur nga djersa dhe bisturia gati po i binte nga gishtat. Trupi i pacientit qëndronte i qetë nën anestezi dhe ai pasi e preku lehtë për të caktuar vendin ku do kalonte thikën, mori frymë thellë dhe ngriti kokën për të marrë aprovimin e Petros, anesteziologut.
“Luka, gati jemi.” tha ai lehtë, sikur të mos ishte i sigurt se e kishte përfunduar punën e tij atë moment.
Luka kthehu kokën nga dera e sallës, ku tre burra me maska dhe kallashnikovë në duar qëndronin të palëvizur.
“Doktor, ti e di që s’e kemi me ty!”
“Po pse qëndroni këtu, atëherë, kur s’e keni me mua? Mos ndoshta do t’ju ndihmoj më mire nëse më bëni këtë lloj presioni?”
Njëri nga ata bëri një hap përpara dhe Luka la bisturinë mbi tavolinën e mjeteve dhe u drejtua nga ata.
“Nuk e operoj nëse nuk dilni nga salla!”
“Doktor…” filloi të fliste njëri prej tyre “Përjashta janë ata që duan ta vrasin. Po qëndrojmë këtu jo për presion për ju, por t’ju mbrojmë nga ata që janë jashtë.”
Luka eci mes për mes tyre dhe doli nga salla. Korridori ishte si i veshur nga një heshtje e rremë, që tronditej nga përplasje dyersh dhe thirrje të papritura. Spitali nuk kishte qënë kurrë kaq i shkatërruar. Tek shihte tempullin e jetës së tij në atë gjendje mjerimi gjithë trupi iu mbush me morrnica dhe një lloj trimërie e përpiu të tërin. Vrapoi nëpër korridor dhe filloi të hapte gjithë dyert e dhomave një nga një. Të sëmurët qëndronin poshtë çarçafëve që kishin sjellë nga shtëpitë dhe mbështilleshin pas nënkresave si t’i kishin prej antiplumbi. Tek vraponte dhe kontrollonte dhomat, në njërën pa katër burra të armatosur, njërin prej tyre e njihte. Hyri dhe përshëndeti:
“Tomi, ç’bën, si je?”
Tjetri nuk i foli, por shtrëngoi armën që mbante në dorë. Burrat e tjerë e rrethuan dhe qëndruan përballë Lukës si për ta sfiduar.
“Tomi, unë sot, ose do operoj, ose do vdes! Do dilni ju të parët dhe pas jush ata të tjerët.”
Dera u hap përsëri. Petroja e kishte ndjekur. Një hije e bardhë ia kish mbuluar fytyrën, ndërsa buza i dridhej nga një frikë që përpiqej ta fshinte pa sukses.
“Luka…” tha ai dhe fjala i ngeli në grykë. Njëri nga burrat po i afrohej me tytën e armës drejtuar në zemër.
“Ikë që këtu dhe shiko mos i jep shumë eter atij që ke në sallë; ta ndjejë thikën ashtu siç do kisha dëshirë t’ia kisha futur”
Luka iu afrua dhe e zuri pas krahu.
“Kujtoni se arma ju bën trima? Meqë jeni kaq trima, a s’na bëni nder, doktora dhe pacienta, e të vdesim e mos shohim më nga fara juaj? Ne e japim jetën për çdo njeri në këtë spital, duke të përfshirë dhe ty, por heroizmi ynë s’i bën punë askujt. Dilni nga spitali dhe lerini njerëzit të vdesin në paqe.”
Luka u kthye nga Tomi dhe i foli me zë të butë, por të prerë: “Tomi, duhet të dilni dhe të mos vrisni më njeri.”
Si tha këto fjalë, hapi derën dhe priti që të katër të dilnin. Njëri prej tyre mbajti armën në drejtim të tij dhe i tha: “Doktor, të ka ikur truri dhe ty, të fala fëmijëve.”
Në atë moment, Luka lëshoi derën, ia kapi armën dhe ia nguli në hije “Para se t’u jap të falat, po të jap të tyret.”
Tomi e kapi Luken nga kurrizi dhe me një shtrëngim të nofullave i foli tjetrit
“Fëmijëve të doktorit nuk ke punë t’u dërgosh të fala e as t’i zësh në gojë. Lukës dhe familjes nuk do u preket asnjë fije floku, në mos po do të të çoj tani në shtratin e tepërt të sallës.”
Luka lëshoi armën dhe u tërhoq duke u përpjekur të mbante lotët që i ishin mbledhur në grykë. Ndërsa burrat po ecnin në korridor për të dalë nga spitali, ai shkundi Petron me një goditje në shpatull dhe u drejtuan për në sallën e operacionit. Gjunjët u dridheshin, por ishin më të qetë. Kur arritën, Luka u drejtua burrave qe prisnin me sytë fshehur prapa maskave në habi.
“Doktor, i nxorre?” pyeti njëri, si të bënte pyetjen më të rendësishme të jetës.
“Tani duhet të dilni juve. Mund të prisni jashtë sallës. Na lejoni të punojmë me aq qetësi sa të jetë e mundur.”
Luka u kthye drejt pacientit. Duart i ishin bërë qull dhe dorezat bënin një zhurmë therrëse pas lëkurës. I hoqi dorezat, shkoi në lavaman për të larë përsëri duart dhe për të marrë doreza të pastra. E dinte se pacienti ishte gati, plaga nuk ishte e rendë dhe kjo i dha pak kurajë. Tek dëgjoi gurgullimën e çezmës iu kujtua se kishte rreth një javë, që kur kishte filluar kjo rrëmuje e madhe në qytet që nuk ishte ngjitur në mal.
I duhej për një çast të mbyllte sytë. Uli kokën në uji i çezmës dhe e la t’i përshkonte fytyrën, ashtu si ia përshkonte burimi i Moravës. Në vesh filluan t’i pëshpërijnë zogjtë, ndërsa trupin ndjeu t’ia mbështillte era. Ngriti kokën dhe hapi përsëri sytë. Ankthi dhe shqetësimi nuk ishin më aty. Në sallë nuk kishte më burra të armatosur, por pasioni i tij dhe dëshira për të shpëtuar jetë njerëzish. Fshiu duart dhe eci drejt sallës. Me largimin e burrave, Petroja u kishte dërguar fjalë infermiereve të vinin për të ndihmuar në operacion. Njëra prej tyre i ofroi doreza Lukës, dhe pasi ia vuri, i vendosi dhe maskën. Luka kapi bisturinë dhe pasi caktoi vendin filloi ta lundronte thikën lehtë mbi lëkurën e pacientit. Kuptoi se vazhdonte të ishte i mbështjellë në aromën e malit dhe freskia e burimit i kishte përtërirë forcat.
Pasi kaloi gjilpërën për herë të fundit, një pikë djerse i rrëshqiti lehtë nga vetulla, mbi qerpik. Infermierja preu fijen dhe ai la gjilpërën në tavolinën e mjeteve. Hoqi masken dhe dorezat dhe u drejtua përsëri nga çezma. Pasi lau duart dhe freskoi fytyrën, doli në korridor për të folur me burrat, të cilët vazhdonin t’i mbanin maskat dhe i shtrëngonin armët më fort se përpara operacionit.
“Besoj për rreth 10-15 minuta do dalë nga narkoza. Çdo gjë shkoi mirë, madje po të doni mund ta merrni në shtëpi dhe nëse doni t’ju ndihmoj, unë mund të vij dhe t’ia pastroj plagën në shtëpi.”
“Faleminderit doktor, por nuk ka nevojë.”
Luka i përshëndeti me kokë dhe u largua. Ishte i bindur se në gjithë atë rrëmujë inatesh të pazgjidhur, ata do e merrnin njeriun e tyre për ta mbajtur në shtëpi. I vetmi ligj mbrojtës, jo vetëm për të armatosurit, por dhe të pa-armatosurit, ishte arma.
U takua me Petron dhe pasi i uroi një natë të qetë dhe të sigurt, u bë gati të dilte nga spitali. Tek ecte nëpër korridor për drejt daljes shihte çdo gjë në një rrëmujë të pashpjegueshme, një rrëmujë që kishte mbjellë frikë dhe pasiguri. Jo vetëm spitali, por gjithë qyteti ishte zhytur në një zymti ankthi të tmerrshëm. Si kishte ndodhur gjithë kjo, ç’i bëri vallë njerëzit të çmendeshin në këtë farë mase?
Hapi derën e daljes dhe pa Tomin që ishte ulur në këmbë të murit të ndërtesës. Ai u ngrit menjëherë dhe i foli:
“Doktor, nuk ke mundësi të largohesh nga qyteti? Ç’të mban akoma këtu?”
“Tomi, Tomi… më mban varri i gruas Tomi. Po ty ç’të mban në këtë gjendje?”
“Duhet treguar forcë doktor, që mos kemi familjet në rrezik.”
“Dhe forca qenka kallashi, o Tomi? Po ne që s’kemi kallash, c’qenkemi, frikanacë?”
“Doktor… në s’je frikanac atëherë duhet të ikësh. Në këtë qytet do mbeten vetëm të çmendurit dhe ata që janë me fat e që nuk do marrin ndonjë plumb gabimisht. Këtu ka arritur puna, secili ka zgjedhur vetë se ç’është trimëria: të vrasë, të vritet… ose të lerë gjithçka, madje dhe varrin e atyre që ka dashur më shumë, për hir të atyre që ka gjallë, ah, dhe një trimëri tjetër: fati.”
“Ti ç’ke zgjedhur Tomi? Armën?”
“Kam zgjedhur armën dhe shpresoj, shpresoj se do kem dhe fat.”
“Natën Tomi”
“Po gdhihet doktor, është tre e mëngjesit, ditën…”
Luka u largua si me një thikë në zemër. Tomin nuk e njihte mirë; jeta i kishte lidhur një moment kur babai i tij do të operohej dhe Luka kishte bërë një operacion shumë të vështirë, por që doli me sukses. I kujtohej kur kishte parë Tomin për herë të parë. Ai ishte disi i ndrojtur dhe i shqetësuar. Ky burrë zeshkan, me mustaqe, vetulla të trasha pas të cilave fshihte sytë e lagësht kafe, i gjatë, me pak bark, i kishte dhënë përshtypjen e një cubi malesh që ishte trim nga frika. Mos ndoshta prandaj i tha që të largohej?
Në të vërtetë e bija i ishte lutur prej dy javë përpara se gjithë kjo rrëmujë të fillonte që të shkonin në Greqi dhe tani, Tomi i kishte folur se largimi është trimëria më e madhe. Të largohej nga spitali ku kishte derdhur çdo përpjekje për të shpëtuar jetë, të largohej nga rrugët e qytetit ku ishte rritur, nga mali i tij, nga pyjet, nga motrat, nga nëna dhe babai, nga vjehrra … atë moment ndaloi së menduari dhe pëshpëriti nën zë “Ah moj Magdë, ç’vjehrrë,… ti m’u bëre më shumë se nënë!”
Nxitoi hapat. Dhe pak dhe arrinte në shtëpi. Herë pas here dëgjonte krisma dhe hapa që vraponin në errësirë diku në rrugicat e heshtura të qytetit. Gurët ishin dëshmitarët e pakënaqur të një ndodhie të padëgjuar kurrë më parë. Pas një vjedhjeje në masë të popullit nga kompani piramidale, njerëzit filluan të rrëmbenin ç’të mundnin nga depot e armëve, tanke, aeroplanë, armë, fishekë, batanie, çarçafë e ç’t’u dilte përpara. Depot e grurit ishin shkatërruar dhe çdo lloj magazine në qytet ishte boshatisur nga njerëz që kishin humbur çdo lloj llogjike dhe arsyetimi. Kujt po i vidhnin as ata vetë s’e dinin, e pse po vidhnin ishte mister akoma më i madh. Njerëzit ishin armatosur deri në grykë me çdo lloj municioni që u ishte dhënë mundësia të gjenin, dhe kishin mbushur rezervat familjare me çdo lloj artikulli ushqimor, të përdorshëm e të papërdorshëm aq sa nuk dinin ku t’i vinin ç’kishin teprica. Ishin të rralla familjet si e tij, që nuk kishin marrë asnjë vidhë, pa le të tjera. Tek ecte në errësirë e përpiqej të gjente sado pak kuptim në gjithë ç’mendonte, dëgjoi krisma shumë pranë. U afrua pas murit të një shtëpie dhe pa në fund të rrugicës disa burra që po ecnin me ngadalë e që gjuanin në ajër vetëm për të bërë të ditur praninë e tyre. Diku u dëgjua si e mbytur e qara e një fëmije. Lukës iu fundos shpirti ashtu si fundoset dheu në gji të një tërmeti. Burrat ecnin dhe vazhdonin të qëllonin në ajër. E qara u shua shpejt. Dukej sikur foshnjat po mësoheshin të flinin me ninulla plumbash, ndërsa çmenduria qëndronte zgjuar. Filloi përsëri të ecte. Dalloi se një nga dritat e shtëpisë ishte ndezur. Mbase kur ishte prerë korenti kishte mbetur hapur. Nxitoi dhe hyri në hyrjen e errët të pallatit. Ndezi një çakmak për të parë shkallët. U ngjit dhe nxorri çelësat, shtyu derën lehtë dhe hyri brenda. Shtëpia ishte e ngrohtë. Hoqi këpucët dhe eci lehtë përmes sallonit, ku flinte i biri, për në kuzhinë. Ishte shumë herët për të ngrënë mëngjes, por gjithësesi donte të fuste diçka në gojë. Hapi derën e sobës dhe gjeti aty një pjatë te mbuluar me një pjatë tjetër. E kapi dhe ndjeu se ishte ende e ngrohtë. U ul në tavolinë dhe e hoqi pjatën që e mbulonte. Byreku binte akoma erë të freskët. Ishte ushqimi i tij i preferuar, gjëja e pare që kishte ngrënë nga duart e gruas së tij, që tani s’e kishte më. Ndjeu djalin që u ngrit dhe i foli me zërin akoma të përgjumur:
“Ada ishte në merak se mori sallën në telefon dhe i thane që po punoje i rrethuar nga njerëz të armatosur, dhe e bëri këtë byrek para dy orësh me shpresën se do ishte zgjuar kur të vije, por s’të pritëm dot. Na vunë krismat në gjumë.”
“Mos ma kujto si kam punuar sot Ilir. Shko shtrihu, është shpejt, unë mirë jam.”
I biri e puthi lehtë në dorë dhe shkoi të shtrihej përsëri.
Luka po shijonte byrekun dhe të kaluarën për pak çaste kur ra telefoni. U ngrit sikur ta kishte kapur ndonjë nga plumbat që vërshëllenin në qiellin akoma të errët dhe e kapi menjëherë.
“Urdhëro”
“Lukas, kalimera.”
“Kirie Kosta, ti kanete?”
Luka ndjeu një boshllëk. Mendonte të gjente arsyen pse kjo telefonatë kaq herët nga ky mik i vyer grek. Z. Kosta e kishte ndihmuar me trajtime mjekësore të së shoqes kur ajo ishte e sëmurë, por tani, pse po merrte kaq herët në telefon?
“Lukas, kam dëgjuar ç’bëhet në Shqipëri. Të lutem merri fëmijët dhe do kujdesem unë për juve këtu.”
“Z. Kosta… nuk di ç’të them.” – vetëm aq mund të thoshte dhe qëndroi në heshtje. Heshtje që ziente brenda tij dhe brenda fëmijëve që ishin zgjuar nga zilja e telefonit.
“Si i ke fëmijët Lukas, të gjithë mire jeni?”
“Po, po, po… të gjithë mire jemi.”
“Kam disa miq në ministri dhe pata mundësinë të komunikoja dje me ata. Nisuni që sot, pasi nuk i dihet ç’bëhet deri nesër dhe a kanë mundësi t’ju ndihmojnë. Kur të arrini pranë kufirit jepni emrat dhe nuk do të keni asnjë problem. Çdo gjë është gati, vetëm vendos dhe nisu.”
“Faleminderit Z. Kosta, do të të marr në telefon për çdo vendim që do marr.”
“Bëfshi rrugë të mbarë miku im!” –tha ai dhe mbylli telefonin.
Lukës iu duk sikur gjithë armët që ishin rrëmbyer në qytet ishin drejtuar tek ai dhe po breshëronin tërë municionin e tyre. Një çehre e zbehtë e veshi të tërin dhe u ul përsëri në tavolinë. Mori byrekun në duar si për të rimarrë të kaluarën që po mendonte dhe futi një kafshore në gojë. Iu duk pa shije, si miell i thatë. Çdo kokrrizë mielli ishte si një kujtim që duhej ta linte aty në atë pjatë të ngrohtë, në atë shtëpi rreth së cilës kish mbështjellë jetën. E kaluara s’kish kuptim dhe nuk kishte se si, pa të ardhmen, pa fëmijët e tij, që qëndronin në pritje të vendimit që ai duhej të merrte. Në çast iu kujtua Tomi dhe guximi për të cilën ai i kishte folur. Tani e kuptoi pse duhej të ishte trim. Nuk mund të jetonte më për veten, por duhej të linte gjithçka për fëmijët e tij. Vajza dhe djali ishin ngritur nga telefonata dhe po qëndronin në heshtje. Tek e pa të menduar, e bija i ofroi t’i bënte një kafe.
“Babi, ke nevojë të qetësohesh pak. Ke kaluar natë të vështirë dhe tani kjo gjë. Pi një kafe e pastaj mendohu.”
Drita u shua.
“Ikën dritat!”, deklaroi Iliri me një zë monoton.
E bija mori bombulën e gazit, xhezven e vogël dhe përgatiti kafenë për të atin. Në sy mbante me zor lotët që ishin gati të shpërthenin nga ankthi.
Përjashta gjuajtet me armë filluan të shtoheshin. Shtëpia e tyre ishte pranë furrës së bukës. Me rrëmujën e madhe që kishte ndodhur dhe me vjedhjet e grurit dhe miellit, furrat e bukës ishin furnizuar mire me mall dhe me armë dhe çdo mëngjes qëllonin që t’u bënin të ditur njerëzve që krijonin turbullira se kishin mbrojtje. Ata të tre ulën kokat, thua se dikush po gjuante brenda në shtëpi. Kur breshërima mbaroi, vajza mori kafen dhe ia shërbeu të atit. Lotët tashmë po i rridhnin. Kthehu kokën që mos e shihte i ati dhe u largua.
Luka filloi të pinte kafen që e bija ia kish bërë ashtu siç e pinte. Pak të ëmbël dhe të hollë. Iu kujtua sesi e shoqja e ngacmonte “Ç’e pi këtë kafe kështu, si lëng gështenje?” Buzëqeshi lehtë dhe qëndroi në heshtje. Krismat filluan përsëri, ashtu sic breshëronin dhe shuheshin kujtimet në shpirtin e tij.
Mori telefonin dhe thirri të vjehrrën.
“Magdë!”
“Kush je?” bërtiti në anën tjetër zëri i gruas së moshuar.
“Jam Luka, mama, si je?”
“Luka, Luka… mirë bir, mirë. Juve si ju ka nëna, fëmijët si i kam, me krushkën ke folur, mirë është? C’më more kaq shpejt?”
“Magdë më dëgjo se nuk kam kohë! Mirë jemi të gjithë, dhe krushkën mirë e ke.”
“Ja pritë ta vë telefonin nga veshi tjetër se nuk dëgjoj me këtë.”
Që kur e kish njohur ajo kishte probleme me njërin vesh. Kishte qënë partizane dhe kishte humbur dëgjimin në një shpërthim në luftë.
“Hë Magdë, më dëgjon tani?”
“Po, bir, të dëgjoj, çdo më thuash?”
“Magdë, do marr fëmijët t’i çoj në Greqi. Më mori Z. Kosta sot në mëngjes e më tha që ka bërë gati çdo gjë dhe duhet të nisem tani.”
Magda ngashëreu në anën tjetër të telefonit.
“Do më marrësh fëmijët Luka? Ah zemrat e nënës… mirë bir, mirë, merri ku mund t’i ruash e të jenë të qetë.” Zëri i saj po mbytej nga lotët.
“Magdë do vijmë të të takojmë. Do shihemi së shpejti.”
Këto fjalë tha Luka dhe uli receptorin.
Fëmijët nuk ishin më aty, por kishin shkuar në dhomën tjetër të bënin gati ndonjë rrobë për ta marrë me vete. Luka i kërkoi të bijës të përgatiste një çantë dhe për të dhe mori prapë telefonin për të folur me Z. Kosta.
“Embros” – foli zëri i ngrohtë i Z. Kosta.
“Z. Kosta, do nisemi.” – kaq tha Luka dhe u gëlltit si për të gëlltitur pendimin që e pushtoi tek i tha ato fjalë.
“Shumë mire Luka. Është vendimi më i mire që more. Unë do të të ndihmoj në çdo hap këtu bashkë me fëmijët. Mos keni frikë!”
“Frikë, frikë, frikë…” kjo fjalë filloi t’i jehonte në kokë dhe në të njëjtën kohë u përpoq të nxirrte fjalët për ta falenderuar mikun dhe për t’u ndarë nga telefoni.
“Z. Kosta, faleminderit shumë… faleminderit për ndihmën.”
“Do shihemi Luka, do shihemi, nisuni dhe rrugë të mbarë.”
Të dy mbyllën bisedën me një “klik”. Lukës vazhdonin t’i kumbonin fjalët “Mos keni frikë, frikë, frikë…”. Me të vërtetë largimi ishte ç’kërkonte më tepër guxim prej tij se çdo gjë tjetër. Shkoi në dhomën ku e bija po përgatiste çantat, e perkëdheli lehtë në kokë dhe i tha: "Të lutem merr ndonjë fotografi me vete.”
Nuk ishte nevoja të thoshte më tepër, e bija e kishte kuptuar shumë mirë. Ajo filloi të hiqte disa foto nga kornizat dhe hapi një album për të marrë disa foto dhe prej aty.
Iliri ishte gati dhe mori në telefon një shokun e vet që t’i çonte me makinë deri në kufi. Pasi u sigurua që ai mund t’i ndihmonte e porositi të mos merrte armë me vete.
Të tre ishin gati, morën çantat dhe dolën sikur do të ktheheshin përsëri pas disa orësh. Dolën nga dera dhe në momentin që Luka po vendoste çelësin në derë për ta kyçur, e bija u kthye dhe i tha se kishte harruar diçka.
“Shko më prit në makinë babi. Sikur kam dalë.”
Ai evitoi sytë e saj dhe zbriti shkallët që tashmë nuk ishin më të errëta, por gri nga mëngjesi që po zbardhte.
Alda hyri brenda dhe mori një herë frymë thellë “Rrethoje me ëngjëj këtë shtëpi o Zot, dhe na ruaj sot!” Kaq tha vajza dhe doli me të shpejtë. Tërhoqi derën dhe pasi e kyçi filloi t’i zbriste shkallët me vrap.
Makina po ecte në rrugët gjithë gropa dhe ata tundeshin bashkë me kujtimet që mbartnin me vete. Diku në largësi, në fund të një rrugice Luka pikasi Tomin vetëm për një çast. Ngriti sytë drejt qiellit dhe me një psherëtimë i tha lamtumirë atij njeriu që në frikën e vet, i tregoi guximin që duhej të ndiqte.
Ndaluan në shtëpinë e prindërve të tij. Babai i tij plak nuk po kuptonte pse po largoheshin, e megjithatë u dha uratën e vet, ndërsa e ëma e puthi Lukën në sy, përqafoi fort mbesën dhe nipin dhe filloi të qante duke ndaluar herë pas here e duke u thënë se çdo gjë do shkonte më së miri.
Prej andej u nisën për në shtëpinë e Magdës. Duke ecur Lukës i kujtoheshin shëtitjet që kishte bërë me të shoqen në atë bulevard bliresh të ëmbël. Krismat që nuk pushonin i kujtonin trokitjen e takave të saj kur ecte dhe kënga e herët e zogjve i kujtonte heshtjen e tyre, kur qëndronin përqafuar mbështetur pas ndonjë peme. Po kalonin përpara shkollës ku fëmijët e tij u rritën dhe u edukuan. Ajo ishte bosh dhe xhamat ishin shpuar nga plumba të paqëllimtë. Muret kishin plasaritje dhe në një qoshe dalloi dy fjalë të shkruara nga një gërvishtje thike: “Të dua!” Të ishte vallë gërvishtja e zemrës së një adoleshenti, apo gërvishtja e së kaluarës? Makina kishte kaluar shkollën dhe ata po ecnin në rrugicën që i çonte te pallati i Magdës. Disa qenër endacakë lehnin me çdo shkrehje arme dhe vraponin pas plumbave që u binin afër. Makina ndaloi dhe breshëritë pushuan. Ata hynë në shtëpinë e Magdës që i priste në dera me padurim dhe me sytë të skuqur. Fëmijët vrapuan drejt saj dhe e përqafuan, ashtu si përqafohet dielli nga rrezet e tij. E dinin se kjo lamtumirë ishte fillimi i një ndarjeje shumë të gjatë.
Luka qëndroi i heshtur në këmbë dhe ndjeu sytë t’i njomeshin me lotë të ndrojtur. Kur fëmijët u larguan, ai iu afrua së vjehrrës dhe i tha:
-Më jep bekimin mama. Nuk po i largoj nga ti fëmijët por nga rreziku i kësaj çmendurie.
-E di bir, – pëshpëriti ajo me dhimbje – më vjen keq se e di që s’kam shumë kohë. Kam mall për çupën dhe tani do më torturojë malli dhe për juve. Një sy kisha, më la, por të paktën kisha dritën tuaj, tani do jem krejt e vetme… por ti mos u mërzit me këto që të them, ti e di, jam trime unë, s’kam frikë nga malli as nga ndarja. Hajde shkoni dhe Perëndia jua bëftë rrugën të mbarë.
Ai e futi në gjoks, si për të marrë me vete gjithë brengën e jetës së saj dhe e shtrëngoi me një mall që kishte filluar që në ato momente të digjte.
-Magdë, kam shumë dhurata në jetë, por më të madhen prej tyre Zoti zgjodhi të ma japë nëpërmjet teje.
Nuk ishte nevoja të thoshin shumë. Qëndruan në përqafim dhe për pak dhe pastaj Luka doli.
Makina u nis për të mos ndaluar më deri në kufi. Ai shihte të kaluarën ta përshëndeste me çdo rreze që kish filluar të ndriçonte, në çdo pëshpëritje ere që frynte lehtas nga xhami i makinës, në çdo frymëmarrje që i ish vështirësuar, në çdo lot që gëlltiste, në çdo vështrim që linte pas, mbi gurë, mbi pemë, mbi shtëpitë e frikuara, mbi qiellin që dukej sikur përcillte jehonën e dashurisë të asaj, gruas së tij, që nuk i tha dot kurrë lamtumirë.
Aida Bode
Duart po i dridheshin nga shqetësimi. Dorezat ishin njomur nga djersa dhe bisturia gati po i binte nga gishtat. Trupi i pacientit qëndronte i qetë nën anestezi dhe ai pasi e preku lehtë për të caktuar vendin ku do kalonte thikën, mori frymë thellë dhe ngriti kokën për të marrë aprovimin e Petros, anesteziologut.
“Luka, gati jemi.” tha ai lehtë, sikur të mos ishte i sigurt se e kishte përfunduar punën e tij atë moment.
Luka kthehu kokën nga dera e sallës, ku tre burra me maska dhe kallashnikovë në duar qëndronin të palëvizur.
“Doktor, ti e di që s’e kemi me ty!”
“Po pse qëndroni këtu, atëherë, kur s’e keni me mua? Mos ndoshta do t’ju ndihmoj më mire nëse më bëni këtë lloj presioni?”
Njëri nga ata bëri një hap përpara dhe Luka la bisturinë mbi tavolinën e mjeteve dhe u drejtua nga ata.
“Nuk e operoj nëse nuk dilni nga salla!”
“Doktor…” filloi të fliste njëri prej tyre “Përjashta janë ata që duan ta vrasin. Po qëndrojmë këtu jo për presion për ju, por t’ju mbrojmë nga ata që janë jashtë.”
Luka eci mes për mes tyre dhe doli nga salla. Korridori ishte si i veshur nga një heshtje e rremë, që tronditej nga përplasje dyersh dhe thirrje të papritura. Spitali nuk kishte qënë kurrë kaq i shkatërruar. Tek shihte tempullin e jetës së tij në atë gjendje mjerimi gjithë trupi iu mbush me morrnica dhe një lloj trimërie e përpiu të tërin. Vrapoi nëpër korridor dhe filloi të hapte gjithë dyert e dhomave një nga një. Të sëmurët qëndronin poshtë çarçafëve që kishin sjellë nga shtëpitë dhe mbështilleshin pas nënkresave si t’i kishin prej antiplumbi. Tek vraponte dhe kontrollonte dhomat, në njërën pa katër burra të armatosur, njërin prej tyre e njihte. Hyri dhe përshëndeti:
“Tomi, ç’bën, si je?”
Tjetri nuk i foli, por shtrëngoi armën që mbante në dorë. Burrat e tjerë e rrethuan dhe qëndruan përballë Lukës si për ta sfiduar.
“Tomi, unë sot, ose do operoj, ose do vdes! Do dilni ju të parët dhe pas jush ata të tjerët.”
Dera u hap përsëri. Petroja e kishte ndjekur. Një hije e bardhë ia kish mbuluar fytyrën, ndërsa buza i dridhej nga një frikë që përpiqej ta fshinte pa sukses.
“Luka…” tha ai dhe fjala i ngeli në grykë. Njëri nga burrat po i afrohej me tytën e armës drejtuar në zemër.
“Ikë që këtu dhe shiko mos i jep shumë eter atij që ke në sallë; ta ndjejë thikën ashtu siç do kisha dëshirë t’ia kisha futur”
Luka iu afrua dhe e zuri pas krahu.
“Kujtoni se arma ju bën trima? Meqë jeni kaq trima, a s’na bëni nder, doktora dhe pacienta, e të vdesim e mos shohim më nga fara juaj? Ne e japim jetën për çdo njeri në këtë spital, duke të përfshirë dhe ty, por heroizmi ynë s’i bën punë askujt. Dilni nga spitali dhe lerini njerëzit të vdesin në paqe.”
Luka u kthye nga Tomi dhe i foli me zë të butë, por të prerë: “Tomi, duhet të dilni dhe të mos vrisni më njeri.”
Si tha këto fjalë, hapi derën dhe priti që të katër të dilnin. Njëri prej tyre mbajti armën në drejtim të tij dhe i tha: “Doktor, të ka ikur truri dhe ty, të fala fëmijëve.”
Në atë moment, Luka lëshoi derën, ia kapi armën dhe ia nguli në hije “Para se t’u jap të falat, po të jap të tyret.”
Tomi e kapi Luken nga kurrizi dhe me një shtrëngim të nofullave i foli tjetrit
“Fëmijëve të doktorit nuk ke punë t’u dërgosh të fala e as t’i zësh në gojë. Lukës dhe familjes nuk do u preket asnjë fije floku, në mos po do të të çoj tani në shtratin e tepërt të sallës.”
Luka lëshoi armën dhe u tërhoq duke u përpjekur të mbante lotët që i ishin mbledhur në grykë. Ndërsa burrat po ecnin në korridor për të dalë nga spitali, ai shkundi Petron me një goditje në shpatull dhe u drejtuan për në sallën e operacionit. Gjunjët u dridheshin, por ishin më të qetë. Kur arritën, Luka u drejtua burrave qe prisnin me sytë fshehur prapa maskave në habi.
“Doktor, i nxorre?” pyeti njëri, si të bënte pyetjen më të rendësishme të jetës.
“Tani duhet të dilni juve. Mund të prisni jashtë sallës. Na lejoni të punojmë me aq qetësi sa të jetë e mundur.”
Luka u kthye drejt pacientit. Duart i ishin bërë qull dhe dorezat bënin një zhurmë therrëse pas lëkurës. I hoqi dorezat, shkoi në lavaman për të larë përsëri duart dhe për të marrë doreza të pastra. E dinte se pacienti ishte gati, plaga nuk ishte e rendë dhe kjo i dha pak kurajë. Tek dëgjoi gurgullimën e çezmës iu kujtua se kishte rreth një javë, që kur kishte filluar kjo rrëmuje e madhe në qytet që nuk ishte ngjitur në mal.
I duhej për një çast të mbyllte sytë. Uli kokën në uji i çezmës dhe e la t’i përshkonte fytyrën, ashtu si ia përshkonte burimi i Moravës. Në vesh filluan t’i pëshpërijnë zogjtë, ndërsa trupin ndjeu t’ia mbështillte era. Ngriti kokën dhe hapi përsëri sytë. Ankthi dhe shqetësimi nuk ishin më aty. Në sallë nuk kishte më burra të armatosur, por pasioni i tij dhe dëshira për të shpëtuar jetë njerëzish. Fshiu duart dhe eci drejt sallës. Me largimin e burrave, Petroja u kishte dërguar fjalë infermiereve të vinin për të ndihmuar në operacion. Njëra prej tyre i ofroi doreza Lukës, dhe pasi ia vuri, i vendosi dhe maskën. Luka kapi bisturinë dhe pasi caktoi vendin filloi ta lundronte thikën lehtë mbi lëkurën e pacientit. Kuptoi se vazhdonte të ishte i mbështjellë në aromën e malit dhe freskia e burimit i kishte përtërirë forcat.
Pasi kaloi gjilpërën për herë të fundit, një pikë djerse i rrëshqiti lehtë nga vetulla, mbi qerpik. Infermierja preu fijen dhe ai la gjilpërën në tavolinën e mjeteve. Hoqi masken dhe dorezat dhe u drejtua përsëri nga çezma. Pasi lau duart dhe freskoi fytyrën, doli në korridor për të folur me burrat, të cilët vazhdonin t’i mbanin maskat dhe i shtrëngonin armët më fort se përpara operacionit.
“Besoj për rreth 10-15 minuta do dalë nga narkoza. Çdo gjë shkoi mirë, madje po të doni mund ta merrni në shtëpi dhe nëse doni t’ju ndihmoj, unë mund të vij dhe t’ia pastroj plagën në shtëpi.”
“Faleminderit doktor, por nuk ka nevojë.”
Luka i përshëndeti me kokë dhe u largua. Ishte i bindur se në gjithë atë rrëmujë inatesh të pazgjidhur, ata do e merrnin njeriun e tyre për ta mbajtur në shtëpi. I vetmi ligj mbrojtës, jo vetëm për të armatosurit, por dhe të pa-armatosurit, ishte arma.
U takua me Petron dhe pasi i uroi një natë të qetë dhe të sigurt, u bë gati të dilte nga spitali. Tek ecte nëpër korridor për drejt daljes shihte çdo gjë në një rrëmujë të pashpjegueshme, një rrëmujë që kishte mbjellë frikë dhe pasiguri. Jo vetëm spitali, por gjithë qyteti ishte zhytur në një zymti ankthi të tmerrshëm. Si kishte ndodhur gjithë kjo, ç’i bëri vallë njerëzit të çmendeshin në këtë farë mase?
Hapi derën e daljes dhe pa Tomin që ishte ulur në këmbë të murit të ndërtesës. Ai u ngrit menjëherë dhe i foli:
“Doktor, nuk ke mundësi të largohesh nga qyteti? Ç’të mban akoma këtu?”
“Tomi, Tomi… më mban varri i gruas Tomi. Po ty ç’të mban në këtë gjendje?”
“Duhet treguar forcë doktor, që mos kemi familjet në rrezik.”
“Dhe forca qenka kallashi, o Tomi? Po ne që s’kemi kallash, c’qenkemi, frikanacë?”
“Doktor… në s’je frikanac atëherë duhet të ikësh. Në këtë qytet do mbeten vetëm të çmendurit dhe ata që janë me fat e që nuk do marrin ndonjë plumb gabimisht. Këtu ka arritur puna, secili ka zgjedhur vetë se ç’është trimëria: të vrasë, të vritet… ose të lerë gjithçka, madje dhe varrin e atyre që ka dashur më shumë, për hir të atyre që ka gjallë, ah, dhe një trimëri tjetër: fati.”
“Ti ç’ke zgjedhur Tomi? Armën?”
“Kam zgjedhur armën dhe shpresoj, shpresoj se do kem dhe fat.”
“Natën Tomi”
“Po gdhihet doktor, është tre e mëngjesit, ditën…”
Luka u largua si me një thikë në zemër. Tomin nuk e njihte mirë; jeta i kishte lidhur një moment kur babai i tij do të operohej dhe Luka kishte bërë një operacion shumë të vështirë, por që doli me sukses. I kujtohej kur kishte parë Tomin për herë të parë. Ai ishte disi i ndrojtur dhe i shqetësuar. Ky burrë zeshkan, me mustaqe, vetulla të trasha pas të cilave fshihte sytë e lagësht kafe, i gjatë, me pak bark, i kishte dhënë përshtypjen e një cubi malesh që ishte trim nga frika. Mos ndoshta prandaj i tha që të largohej?
Në të vërtetë e bija i ishte lutur prej dy javë përpara se gjithë kjo rrëmujë të fillonte që të shkonin në Greqi dhe tani, Tomi i kishte folur se largimi është trimëria më e madhe. Të largohej nga spitali ku kishte derdhur çdo përpjekje për të shpëtuar jetë, të largohej nga rrugët e qytetit ku ishte rritur, nga mali i tij, nga pyjet, nga motrat, nga nëna dhe babai, nga vjehrra … atë moment ndaloi së menduari dhe pëshpëriti nën zë “Ah moj Magdë, ç’vjehrrë,… ti m’u bëre më shumë se nënë!”
Nxitoi hapat. Dhe pak dhe arrinte në shtëpi. Herë pas here dëgjonte krisma dhe hapa që vraponin në errësirë diku në rrugicat e heshtura të qytetit. Gurët ishin dëshmitarët e pakënaqur të një ndodhie të padëgjuar kurrë më parë. Pas një vjedhjeje në masë të popullit nga kompani piramidale, njerëzit filluan të rrëmbenin ç’të mundnin nga depot e armëve, tanke, aeroplanë, armë, fishekë, batanie, çarçafë e ç’t’u dilte përpara. Depot e grurit ishin shkatërruar dhe çdo lloj magazine në qytet ishte boshatisur nga njerëz që kishin humbur çdo lloj llogjike dhe arsyetimi. Kujt po i vidhnin as ata vetë s’e dinin, e pse po vidhnin ishte mister akoma më i madh. Njerëzit ishin armatosur deri në grykë me çdo lloj municioni që u ishte dhënë mundësia të gjenin, dhe kishin mbushur rezervat familjare me çdo lloj artikulli ushqimor, të përdorshëm e të papërdorshëm aq sa nuk dinin ku t’i vinin ç’kishin teprica. Ishin të rralla familjet si e tij, që nuk kishin marrë asnjë vidhë, pa le të tjera. Tek ecte në errësirë e përpiqej të gjente sado pak kuptim në gjithë ç’mendonte, dëgjoi krisma shumë pranë. U afrua pas murit të një shtëpie dhe pa në fund të rrugicës disa burra që po ecnin me ngadalë e që gjuanin në ajër vetëm për të bërë të ditur praninë e tyre. Diku u dëgjua si e mbytur e qara e një fëmije. Lukës iu fundos shpirti ashtu si fundoset dheu në gji të një tërmeti. Burrat ecnin dhe vazhdonin të qëllonin në ajër. E qara u shua shpejt. Dukej sikur foshnjat po mësoheshin të flinin me ninulla plumbash, ndërsa çmenduria qëndronte zgjuar. Filloi përsëri të ecte. Dalloi se një nga dritat e shtëpisë ishte ndezur. Mbase kur ishte prerë korenti kishte mbetur hapur. Nxitoi dhe hyri në hyrjen e errët të pallatit. Ndezi një çakmak për të parë shkallët. U ngjit dhe nxorri çelësat, shtyu derën lehtë dhe hyri brenda. Shtëpia ishte e ngrohtë. Hoqi këpucët dhe eci lehtë përmes sallonit, ku flinte i biri, për në kuzhinë. Ishte shumë herët për të ngrënë mëngjes, por gjithësesi donte të fuste diçka në gojë. Hapi derën e sobës dhe gjeti aty një pjatë te mbuluar me një pjatë tjetër. E kapi dhe ndjeu se ishte ende e ngrohtë. U ul në tavolinë dhe e hoqi pjatën që e mbulonte. Byreku binte akoma erë të freskët. Ishte ushqimi i tij i preferuar, gjëja e pare që kishte ngrënë nga duart e gruas së tij, që tani s’e kishte më. Ndjeu djalin që u ngrit dhe i foli me zërin akoma të përgjumur:
“Ada ishte në merak se mori sallën në telefon dhe i thane që po punoje i rrethuar nga njerëz të armatosur, dhe e bëri këtë byrek para dy orësh me shpresën se do ishte zgjuar kur të vije, por s’të pritëm dot. Na vunë krismat në gjumë.”
“Mos ma kujto si kam punuar sot Ilir. Shko shtrihu, është shpejt, unë mirë jam.”
I biri e puthi lehtë në dorë dhe shkoi të shtrihej përsëri.
Luka po shijonte byrekun dhe të kaluarën për pak çaste kur ra telefoni. U ngrit sikur ta kishte kapur ndonjë nga plumbat që vërshëllenin në qiellin akoma të errët dhe e kapi menjëherë.
“Urdhëro”
“Lukas, kalimera.”
“Kirie Kosta, ti kanete?”
Luka ndjeu një boshllëk. Mendonte të gjente arsyen pse kjo telefonatë kaq herët nga ky mik i vyer grek. Z. Kosta e kishte ndihmuar me trajtime mjekësore të së shoqes kur ajo ishte e sëmurë, por tani, pse po merrte kaq herët në telefon?
“Lukas, kam dëgjuar ç’bëhet në Shqipëri. Të lutem merri fëmijët dhe do kujdesem unë për juve këtu.”
“Z. Kosta… nuk di ç’të them.” – vetëm aq mund të thoshte dhe qëndroi në heshtje. Heshtje që ziente brenda tij dhe brenda fëmijëve që ishin zgjuar nga zilja e telefonit.
“Si i ke fëmijët Lukas, të gjithë mire jeni?”
“Po, po, po… të gjithë mire jemi.”
“Kam disa miq në ministri dhe pata mundësinë të komunikoja dje me ata. Nisuni që sot, pasi nuk i dihet ç’bëhet deri nesër dhe a kanë mundësi t’ju ndihmojnë. Kur të arrini pranë kufirit jepni emrat dhe nuk do të keni asnjë problem. Çdo gjë është gati, vetëm vendos dhe nisu.”
“Faleminderit Z. Kosta, do të të marr në telefon për çdo vendim që do marr.”
“Bëfshi rrugë të mbarë miku im!” –tha ai dhe mbylli telefonin.
Lukës iu duk sikur gjithë armët që ishin rrëmbyer në qytet ishin drejtuar tek ai dhe po breshëronin tërë municionin e tyre. Një çehre e zbehtë e veshi të tërin dhe u ul përsëri në tavolinë. Mori byrekun në duar si për të rimarrë të kaluarën që po mendonte dhe futi një kafshore në gojë. Iu duk pa shije, si miell i thatë. Çdo kokrrizë mielli ishte si një kujtim që duhej ta linte aty në atë pjatë të ngrohtë, në atë shtëpi rreth së cilës kish mbështjellë jetën. E kaluara s’kish kuptim dhe nuk kishte se si, pa të ardhmen, pa fëmijët e tij, që qëndronin në pritje të vendimit që ai duhej të merrte. Në çast iu kujtua Tomi dhe guximi për të cilën ai i kishte folur. Tani e kuptoi pse duhej të ishte trim. Nuk mund të jetonte më për veten, por duhej të linte gjithçka për fëmijët e tij. Vajza dhe djali ishin ngritur nga telefonata dhe po qëndronin në heshtje. Tek e pa të menduar, e bija i ofroi t’i bënte një kafe.
“Babi, ke nevojë të qetësohesh pak. Ke kaluar natë të vështirë dhe tani kjo gjë. Pi një kafe e pastaj mendohu.”
Drita u shua.
“Ikën dritat!”, deklaroi Iliri me një zë monoton.
E bija mori bombulën e gazit, xhezven e vogël dhe përgatiti kafenë për të atin. Në sy mbante me zor lotët që ishin gati të shpërthenin nga ankthi.
Përjashta gjuajtet me armë filluan të shtoheshin. Shtëpia e tyre ishte pranë furrës së bukës. Me rrëmujën e madhe që kishte ndodhur dhe me vjedhjet e grurit dhe miellit, furrat e bukës ishin furnizuar mire me mall dhe me armë dhe çdo mëngjes qëllonin që t’u bënin të ditur njerëzve që krijonin turbullira se kishin mbrojtje. Ata të tre ulën kokat, thua se dikush po gjuante brenda në shtëpi. Kur breshërima mbaroi, vajza mori kafen dhe ia shërbeu të atit. Lotët tashmë po i rridhnin. Kthehu kokën që mos e shihte i ati dhe u largua.
Luka filloi të pinte kafen që e bija ia kish bërë ashtu siç e pinte. Pak të ëmbël dhe të hollë. Iu kujtua sesi e shoqja e ngacmonte “Ç’e pi këtë kafe kështu, si lëng gështenje?” Buzëqeshi lehtë dhe qëndroi në heshtje. Krismat filluan përsëri, ashtu sic breshëronin dhe shuheshin kujtimet në shpirtin e tij.
Mori telefonin dhe thirri të vjehrrën.
“Magdë!”
“Kush je?” bërtiti në anën tjetër zëri i gruas së moshuar.
“Jam Luka, mama, si je?”
“Luka, Luka… mirë bir, mirë. Juve si ju ka nëna, fëmijët si i kam, me krushkën ke folur, mirë është? C’më more kaq shpejt?”
“Magdë më dëgjo se nuk kam kohë! Mirë jemi të gjithë, dhe krushkën mirë e ke.”
“Ja pritë ta vë telefonin nga veshi tjetër se nuk dëgjoj me këtë.”
Që kur e kish njohur ajo kishte probleme me njërin vesh. Kishte qënë partizane dhe kishte humbur dëgjimin në një shpërthim në luftë.
“Hë Magdë, më dëgjon tani?”
“Po, bir, të dëgjoj, çdo më thuash?”
“Magdë, do marr fëmijët t’i çoj në Greqi. Më mori Z. Kosta sot në mëngjes e më tha që ka bërë gati çdo gjë dhe duhet të nisem tani.”
Magda ngashëreu në anën tjetër të telefonit.
“Do më marrësh fëmijët Luka? Ah zemrat e nënës… mirë bir, mirë, merri ku mund t’i ruash e të jenë të qetë.” Zëri i saj po mbytej nga lotët.
“Magdë do vijmë të të takojmë. Do shihemi së shpejti.”
Këto fjalë tha Luka dhe uli receptorin.
Fëmijët nuk ishin më aty, por kishin shkuar në dhomën tjetër të bënin gati ndonjë rrobë për ta marrë me vete. Luka i kërkoi të bijës të përgatiste një çantë dhe për të dhe mori prapë telefonin për të folur me Z. Kosta.
“Embros” – foli zëri i ngrohtë i Z. Kosta.
“Z. Kosta, do nisemi.” – kaq tha Luka dhe u gëlltit si për të gëlltitur pendimin që e pushtoi tek i tha ato fjalë.
“Shumë mire Luka. Është vendimi më i mire që more. Unë do të të ndihmoj në çdo hap këtu bashkë me fëmijët. Mos keni frikë!”
“Frikë, frikë, frikë…” kjo fjalë filloi t’i jehonte në kokë dhe në të njëjtën kohë u përpoq të nxirrte fjalët për ta falenderuar mikun dhe për t’u ndarë nga telefoni.
“Z. Kosta, faleminderit shumë… faleminderit për ndihmën.”
“Do shihemi Luka, do shihemi, nisuni dhe rrugë të mbarë.”
Të dy mbyllën bisedën me një “klik”. Lukës vazhdonin t’i kumbonin fjalët “Mos keni frikë, frikë, frikë…”. Me të vërtetë largimi ishte ç’kërkonte më tepër guxim prej tij se çdo gjë tjetër. Shkoi në dhomën ku e bija po përgatiste çantat, e perkëdheli lehtë në kokë dhe i tha: "Të lutem merr ndonjë fotografi me vete.”
Nuk ishte nevoja të thoshte më tepër, e bija e kishte kuptuar shumë mirë. Ajo filloi të hiqte disa foto nga kornizat dhe hapi një album për të marrë disa foto dhe prej aty.
Iliri ishte gati dhe mori në telefon një shokun e vet që t’i çonte me makinë deri në kufi. Pasi u sigurua që ai mund t’i ndihmonte e porositi të mos merrte armë me vete.
Të tre ishin gati, morën çantat dhe dolën sikur do të ktheheshin përsëri pas disa orësh. Dolën nga dera dhe në momentin që Luka po vendoste çelësin në derë për ta kyçur, e bija u kthye dhe i tha se kishte harruar diçka.
“Shko më prit në makinë babi. Sikur kam dalë.”
Ai evitoi sytë e saj dhe zbriti shkallët që tashmë nuk ishin më të errëta, por gri nga mëngjesi që po zbardhte.
Alda hyri brenda dhe mori një herë frymë thellë “Rrethoje me ëngjëj këtë shtëpi o Zot, dhe na ruaj sot!” Kaq tha vajza dhe doli me të shpejtë. Tërhoqi derën dhe pasi e kyçi filloi t’i zbriste shkallët me vrap.
Makina po ecte në rrugët gjithë gropa dhe ata tundeshin bashkë me kujtimet që mbartnin me vete. Diku në largësi, në fund të një rrugice Luka pikasi Tomin vetëm për një çast. Ngriti sytë drejt qiellit dhe me një psherëtimë i tha lamtumirë atij njeriu që në frikën e vet, i tregoi guximin që duhej të ndiqte.
Ndaluan në shtëpinë e prindërve të tij. Babai i tij plak nuk po kuptonte pse po largoheshin, e megjithatë u dha uratën e vet, ndërsa e ëma e puthi Lukën në sy, përqafoi fort mbesën dhe nipin dhe filloi të qante duke ndaluar herë pas here e duke u thënë se çdo gjë do shkonte më së miri.
Prej andej u nisën për në shtëpinë e Magdës. Duke ecur Lukës i kujtoheshin shëtitjet që kishte bërë me të shoqen në atë bulevard bliresh të ëmbël. Krismat që nuk pushonin i kujtonin trokitjen e takave të saj kur ecte dhe kënga e herët e zogjve i kujtonte heshtjen e tyre, kur qëndronin përqafuar mbështetur pas ndonjë peme. Po kalonin përpara shkollës ku fëmijët e tij u rritën dhe u edukuan. Ajo ishte bosh dhe xhamat ishin shpuar nga plumba të paqëllimtë. Muret kishin plasaritje dhe në një qoshe dalloi dy fjalë të shkruara nga një gërvishtje thike: “Të dua!” Të ishte vallë gërvishtja e zemrës së një adoleshenti, apo gërvishtja e së kaluarës? Makina kishte kaluar shkollën dhe ata po ecnin në rrugicën që i çonte te pallati i Magdës. Disa qenër endacakë lehnin me çdo shkrehje arme dhe vraponin pas plumbave që u binin afër. Makina ndaloi dhe breshëritë pushuan. Ata hynë në shtëpinë e Magdës që i priste në dera me padurim dhe me sytë të skuqur. Fëmijët vrapuan drejt saj dhe e përqafuan, ashtu si përqafohet dielli nga rrezet e tij. E dinin se kjo lamtumirë ishte fillimi i një ndarjeje shumë të gjatë.
Luka qëndroi i heshtur në këmbë dhe ndjeu sytë t’i njomeshin me lotë të ndrojtur. Kur fëmijët u larguan, ai iu afrua së vjehrrës dhe i tha:
-Më jep bekimin mama. Nuk po i largoj nga ti fëmijët por nga rreziku i kësaj çmendurie.
-E di bir, – pëshpëriti ajo me dhimbje – më vjen keq se e di që s’kam shumë kohë. Kam mall për çupën dhe tani do më torturojë malli dhe për juve. Një sy kisha, më la, por të paktën kisha dritën tuaj, tani do jem krejt e vetme… por ti mos u mërzit me këto që të them, ti e di, jam trime unë, s’kam frikë nga malli as nga ndarja. Hajde shkoni dhe Perëndia jua bëftë rrugën të mbarë.
Ai e futi në gjoks, si për të marrë me vete gjithë brengën e jetës së saj dhe e shtrëngoi me një mall që kishte filluar që në ato momente të digjte.
-Magdë, kam shumë dhurata në jetë, por më të madhen prej tyre Zoti zgjodhi të ma japë nëpërmjet teje.
Nuk ishte nevoja të thoshin shumë. Qëndruan në përqafim dhe për pak dhe pastaj Luka doli.
Makina u nis për të mos ndaluar më deri në kufi. Ai shihte të kaluarën ta përshëndeste me çdo rreze që kish filluar të ndriçonte, në çdo pëshpëritje ere që frynte lehtas nga xhami i makinës, në çdo frymëmarrje që i ish vështirësuar, në çdo lot që gëlltiste, në çdo vështrim që linte pas, mbi gurë, mbi pemë, mbi shtëpitë e frikuara, mbi qiellin që dukej sikur përcillte jehonën e dashurisë të asaj, gruas së tij, që nuk i tha dot kurrë lamtumirë.
Nuk ka komente:
Posto një koment